STRASBURG — Bruksela zwiększa presję na Kosowo, aby deeskalowało sytuację na północy kraju, proponując zablokowanie kosowskiemu premierowi udziału w wydarzeniach na wysokim szczeblu i zawieszenie wsparcia finansowego UE dla kraju bałkańskiego.

Nowa presja wywierana na premiera Kosowa Albina Kurtiego wynika z podobnie twardej linii ze strony Stanów Zjednoczonych, gdy stosunki między Waszyngtonem a Prisztiną osiągnęły nowy najniższy poziom z powodu frustracji wywołanej ostatnim wybuchem w regionie.

W ostatnich tygodniach wybuchły napięcia na północy Kosowa – zamieszkałej w ponad 90 procentach przez Serbów – po objęciu urzędu przez albańskich burmistrzów w następstwie kwietniowych wyborów burmistrzów, w których głosowała miejscowa większość serbska. W powszechnie potępianych akcjach pod koniec maja Serbowie zaatakowali siły NATO i kosowskie, a także dziennikarzy.

Napięcia między Kosowem a Serbią utrzymują się od czasu brutalnej wojny na Bałkanach pod koniec lat 90., po próbie oderwania się Kosowa od Serbii. Kosowo ogłosiło niepodległość w 2008 roku; ale wielu Serbów w północnych regionach nadal postrzega Belgrad jako swoją stolicę.

Nowa frustracja w Brukseli pojawiła się, gdy prezydent Kosowa Vjosa Osmani przemawiał w środę w Parlamencie Europejskim w Strasburgu – jako pierwszy prezydent Kosowa przemawiał w parlamencie od czasu odzyskania przez kraj niepodległości w 2008 roku.

„Kosowo to Europa, być Kosowem to być Europejczykiem. Nasza młoda republika narodziła się w rytmie i dźwięku Europy” – powiedziała, wzywając Parlament Europejski, by „pozostał niezachwiany po naszej stronie”.

Osmani podkreślił również postęp, jaki kraj poczynił w zakresie praworządności, wzrostu gospodarczego i wzmocnienia demokracji w swoich wysiłkach na rzecz ostatecznego przystąpienia do Unii Europejskiej – dążenie to komplikuje fakt, że pięć krajów UE, w tym Serbia, nie uznaje niepodległości Kosowa.

Nie odnosząc się bezpośrednio do bieżących działań wojennych, Osmani odniósł się do sytuacji Serbów mieszkających w Kosowie. „Jesteśmy niezachwianymi orędownikami, zdeterminowanymi, by chronić… prawa każdego obywatela naszej republiki, bez względu na jego pochodzenie etniczne, religię lub inne pochodzenie” – powiedziała posłom do PE.

„W tym duchu inkluzywności wzywam wszystkich Serbów mieszkających w Kosowie do korzystania z zaawansowanych praw przyznanych im w konstytucji Kosowa. Republika Kosowa jest twoim domem. I zrobimy wszystko, co w naszej mocy, abyście czuli się chronieni, włączeni, równi i wysłuchani”.

We wtorek premier Kurti nakreślił pięciopunktowy plan pokojowy w liście do szefa unijnej dyplomacji Josepa Borrella, podkreślając potrzebę pociągnięcia do odpowiedzialności Serbów odpowiedzialnych za przemoc z 29 maja. Zasygnalizował też chęć przeprowadzenia nowych wyborów i zasugerował spotkanie ze swoim serbskim odpowiednikiem w Brukseli w tym tygodniu.

Ale rzecznik Komisji Europejskiej powiedział w środę, że list wysłany przez Kurtiego „nie odniósł się odpowiednio do elementów, które wywołały, są podstawową przyczyną ostatniego kryzysu i którymi, jak oczekujemy, zajmie się w trybie pilnym”.

W szczególności Kosowo jest zobowiązane do ustanowienia stowarzyszenia gmin serbskich na warunkach umowy podpisanej w Brukseli w 2013 r. i zatwierdzonej przez rządy Serbii i Kosowa.

Trzech urzędników UE, którzy zabrali głos pod warunkiem zachowania anonimowości, aby móc swobodnie mówić o planie, powiedziało POLITICO, że Borrell zaproponował państwom członkowskim szereg środków karnych. Należą do nich m.in. blokowanie kosowskim premierom wizyt i wydarzeń na wysokim szczeblu, a także zawieszenie współpracy finansowej z Kosowem.

W przypadku znacznego zaostrzenia stanowiska UE wobec Prisztiny wniosek zawiesiłby również niektóre elementy układu o stabilizacji i stowarzyszeniu między UE a Kosowem – głównych ram, które kierują stosunkami UE z Kosowem od 2015 r.

UE odgrywa znaczącą rolę w zarządzaniu stosunkami między Serbią a Kosowem, odkąd dziesięć lat temu Organizacja Narodów Zjednoczonych upoważniła UE do ułatwiania dialogu między tymi dwoma państwami, procesu znanego jako dialog Belgrad-Prisztina.