Kraje UE uzgodniły kluczowe reformy systemu azylowego i migracyjnego bloku, które po siedmiu latach impasu rozmów umożliwiłyby szybsze rozpatrywanie niektórych wniosków w obiektach granicznych.

Podczas czwartkowego spotkania w Luksemburgu ministrowie spraw wewnętrznych opracowali szczegóły techniczne, które potencjalnie mogą mieć wpływ na prawa osób ubiegających się o azyl, przy czym Włochy i Niemcy odegrają kluczową rolę w ostatnich godzinach.

Ministrowie ostatecznie zgodzili się na umożliwienie wysyłania do krajów trzecich uznanych za bezpieczne osób, których wnioski o azyl zostały odrzucone. Niemcy naciskały na zabezpieczenia, aby zapobiec wysyłaniu ich do miejsc, z którymi nie miały związku, podczas gdy Rzym opowiadał się za luźniejszymi kryteriami, aby ułatwić deportacje.

Ostateczny kompromis powołuje się na gwarancje praw człowieka, ale pozostawia poszczególnym państwom członkowskim większą swobodę w decydowaniu, czy kraj trzeci kwalifikuje się jako bezpieczny.

Negocjacje w sprawie reformy unijnych przepisów azylowych i migracyjnych utknęły w martwym punkcie, odkąd Komisja Europejska po raz pierwszy zaproponowała przegląd w 2016 r., a rosnąca liczba migracji zwiększa presję na porozumienie.

Główne linie podziału biegły między krajami południowymi, takimi jak Włochy i Grecja, które zgodnie z obowiązującymi przepisami są odpowiedzialne za rejestrację wielu osób przybywających w celu uzyskania azylu, a krajami północnymi, takimi jak Niemcy czy Holandia, do których wielu z nich podróżuje dalej.

„Dzisiaj wielu migrantów wjeżdża na terytorium Europy bez żadnej kontroli i podróżuje z jednego państwa do drugiego” – powiedziała Financial Times Nicole De Moor, belgijska sekretarz stanu ds. migracji. „To sprawia, że ​​nasz system jest bardzo trudny w obsłudze. Potrzebujemy więcej solidarności między europejskimi państwami członkowskimi i potrzebujemy systemu, który jest lepiej kontrolowany”.

Kompromis przewiduje teraz procedury trwające do sześciu miesięcy w obiektach granicznych dla osób, których wnioski o azyl są postrzegane jako mające mniejsze szanse na rozpatrzenie.

Małoletni bez opieki byliby zwolnieni z tego procesu, ale rodziny z dziećmi mogłyby być rozpatrywane na zewnętrznej granicy bloku i przetrzymywane w tamtejszych placówkach.

Przeznaczonych jest do tego około 30 000 obowiązkowych miejsc w całej UE, wypełnianych na bieżąco. Południowe stany, w tym Włochy, przeforsowały roczny limit liczby „procedur granicznych”, które będą musiały przeprowadzić.

Ministrowie poparli również mechanizm solidarności, aby dzielić ciężar między krajami. Narody mogą zdecydować, czy przyjąć osoby potrzebujące ochrony, które zostały przesiedlone, czy wpłacić pieniądze na wspólny fundusz. Co najmniej 30 000 osób lub 600 mln euro powinno być dystrybuowanych rocznie.

Omówiono również relacje z Tunezją, skąd w ostatnich miesiącach wzrosła liczba wyjazdów do Europy. Dyskutowany jest pakiet pomocy finansowej dla tego kraju, a także potencjalne porozumienie z Tunisem w sprawie ograniczenia liczebności – poinformowały osoby zaznajomione z rozmowami.

Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen, premier Włoch Giorgia Meloni i przywódca Holandii Mark Rutte udają się w niedzielę do Tunezji.

Organizacje praw człowieka obawiają się, że reformy mogą doprowadzić do zwiększenia liczby zatrzymań na granicach i ograniczenia dostępu do azylu i praw człowieka.

Imogen Sudbery z Międzynarodowego Komitetu Ratunkowego powiedziała Financial Times: „Nikt nie powinien być odsyłany do potencjalnie niebezpiecznego kraju, dopóki nie przeprowadzi bardzo pełnego i dokładnego rozpatrzenia wniosku i nie uzyska pełnych praw do odwołania, co jest [an] obszar, który potencjalnie mógłby zostać wydrążony przez procedury graniczne”.

UE sfinansowała ośrodki recepcyjne na greckich wyspach, gdzie procedura graniczna jest już wdrażana. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich wszczął w zeszłym roku dochodzenie w sprawie ośrodków z powodu podejrzenia nadużyć praw podstawowych.

Sudbery powiedział, że ogólne zastosowanie przyspieszonej procedury, zwłaszcza w przypadku dzieci, może „zmniejszyć i w pewnym sensie wydrążyć prawa, do których są uprawnione”.

Umowa zawarta przez państwa członkowskie musi być jeszcze negocjowana z Parlamentem Europejskim w ciągu najbliższych miesięcy, co oznacza, że ​​wiele przepisów wypracowanych przez ministrów może zostać wznowionych.