Polandia jest najważniejszym państwem członkowskim UE w Europie Wschodniej i odgrywa kluczową rolę w dynamice polityki zagranicznej UE. Przystąpienie do UE w 2004 r. było kluczowym momentem w procesie integracji europejskiej, który zaznaczył zaangażowanie kraju na rzecz demokracji, gospodarki rynkowej i bezpieczeństwa zbiorowego. Jednak jej polityka zagraniczna nie zawsze przebiegała gładko, co odzwierciedlało napięcie między aspiracjami do suwerenności narodowej a zaangażowaniem w znacznie głębszy proces integracji UE.

W ciągu ostatnich kilku dekad Polska stanęła w obliczu szeregu wyzwań, które wpłynęły na jej perspektywy polityki zagranicznej i jej wdrażanie na szczeblu UE. Jedną z najbardziej spornych kwestii w polskiej polityce krajowej i jej relacjach z UE jest kryzys migracyjny. W czerwcu 2023 r. UE w końcu przyjęła zreformowaną ustawę o imigracji i osobach ubiegających się o azyl po długim opóźnieniu. Ustawa o imigracji i azylu została uzgodniona w celu sprawiedliwego podziału ciężaru uchodźców między państwa członkowskie. Polska odmówiła zgody na to ze względu na swój sceptycyzm wobec unijnych kwot migracyjnych, które uważa za zagrożenie dla suwerenności narodowej i stabilności społecznej. Około miliona imigrantów z Ukrainy dobrowolnie osiedliło się w Polsce od początku inwazji Rosji na Ukrainę, ale jeśli Polska zgodzi się na ciężar uchodźców, tylko doda więcej problemów społecznych i bezpieczeństwa do i tak już alarmującej populacji Polski z powodu braku wskaźników urodzeń i malejącej populacji w wieku produkcyjnym korzystającej z pracy imigrantów z powodu kryzysu na rynku pracy.

Ten krok podjęty przez Polskę nie tylko leży w jej interesie narodowym, ale jest również wspierany przez innych aktorów w samej Unii Europejskiej. Grupa Wyszehradzka, obejmująca Polskę, Słowację, Węgry i Republikę Czeską, utworzona w 1991 r. jako regionalne forum mające na celu przyspieszenie integracji z Unią Europejską, została przekształcona w sojusz polityczny, który zajmuje się kwestiami gospodarczymi i bezpieczeństwa, w szczególności polityką migracyjną. Jako część tej grupy Polska utrzymuje swoją tożsamość kulturową i bezpieczeństwo regionalne, zmieniając swoją politykę imigracyjną, która ma tendencję do zwracania większej uwagi na tożsamość kulturową, ale nadal dostosowuje się do globalnych wymagań. W tym sensie zmiany polityki Polski odzwierciedlają złożoną dynamikę obejmującą interakcje z krajami sąsiadującymi i perspektywy w ramach Grupy Wyszehradzkiej.

Ponadto w 2021 r. pojawiła się również narracja o „Polexicie”, czyli wyjściu Polski z Unii Europejskiej, która stała się kontrowersyjną kwestią w polskiej polityce. Chociaż nie podjęto żadnych konkretnych kroków w tym kierunku, spekulacje na temat możliwości opuszczenia UE przez Polskę odzwierciedlały krajową niepewność polityczną i jej potencjalny wpływ na stabilność regionalną. Polexit odzwierciedlał również niechęć niektórych Polaków do polityk UE, które są postrzegane jako zbyt daleko idące ingerencje w sprawy wewnętrzne, zwłaszcza w tak wrażliwe kwestie jak system sądowniczy, praworządność i wolność mediów.

Wojna rosyjsko-ukraińska podkreśliła również ważną rolę Polski w bezpieczeństwie Europy Wschodniej. Jako kraj graniczący z Ukrainą, Polska była pionierem w popieraniu sankcji wobec Rosji i wzmacnianiu obecności wojskowej NATO w regionie. Odpowiedź Polski na agresję rosyjską podkreśla również znaczenie kraju jako kluczowego sojusznika w utrzymaniu stabilności w Europie Wschodniej.

Jednak Polska stoi również przed poważnymi wyzwaniami w zakresie wartości demokratycznych i wolności obywatelskich w kraju. Kwestie takie jak system sądowniczy, praworządność i wolność mediów budzą poważne obawy na szczeblu UE i międzynarodowym. Polski rząd pod rządami Prawa i Sprawiedliwości (PiS) lub Prawicowej Partii Polski uchwalił ustawy, które zagrażały niezależności instytucji sądowniczych i ograniczały wolność mediów, co spotkało się z krytyką z różnych stron, które kwestionowały zaangażowanie Polski w podstawowe zasady Unii Europejskiej.

Pomimo tych wahań w stosunkach między Polską a UE, Polska ma szansę odegrać strategiczną rolę we wspieraniu integracji Europy Wschodniej. Nie tylko wzmocniłoby to pozycję Polski w UE, ale także pomogłoby zrealizować bardziej solidną i zjednoczoną wizję integracji europejskiej jako całości. Mając to na uwadze, rola Polski w polityce zagranicznej UE nie polega tylko na pokonywaniu bieżących wyzwań, ale także na podejmowaniu inicjatywy w celu ukształtowania bardziej stabilnej i zintegrowanej przyszłości dla UE jako całości. Poprzez rozwiązywanie wewnętrznych napięć i spójne reagowanie na globalne wyzwania, Polska może odegrać ważną rolę w promowaniu bezpieczeństwa i stabilności w Europie.

Jeśli będziemy starać się patrzeć w przyszłość, zaangażowanie Polski w UE będzie nadal testowane przez złożoną dynamikę polityki krajowej i wymagania dostosowania się do coraz bardziej zmieniającego się środowiska bezpieczeństwa w Europie. Polexit, jako kontrowersyjna kwestia, odzwierciedla nie tylko podziały w polskiej polityce, ale także jego potencjalny wpływ na stabilność i siłę UE jako całości. Dlatego wyzwania i szanse, przed którymi stoi Polska w polityce zagranicznej UE, nie mogą być oddzielone od dyskusji o przyszłości integracji europejskiej i roli Polski w niej.

[Photo by Kpalion, via Wikimedia Commons]

Farhan Hamdi Pratama jest studentem kierunku International Relations na Uniwersytecie Andalas w Indonezji. Poglądy i opinie wyrażone w tym artykule są poglądami i opiniami autora.