Najnowszy film reżysera Imtiaza Alego, Amar Singh Chamkila, szturmem podbił publiczność. Kreacja Chamkili w wykonaniu Diljita Dosanjha i muzyka zdobywcy Oscara AR Rahmana spotkała się z jednomyślnym przyjęciem i ponownie wzrosło zainteresowanie historią „Elvisa z Pendżabu”. (Przeczytaj także: Recenzja Amara Singha Chamkili: Diljit Dosanjh odgrywa przemiłą rolę w tym melodyjnym, ale tragicznym muzycznym filmie biograficznym)

Jednakże o Amarze Singhu Chamkili nakręcono wcześniej kilka filmów, z których jeden to Mehsampur. Zrealizowany w 2018 roku przez reżysera Kabira Singha Chowdhry’ego film Mehsampur to mocdokument, który zdobył wiele nagród, w tym Wielką Nagrodę Jury na MAMI 2018. Podczas tej ekskluzywnej rozmowy z Hindustan Times reżyser Mehsampur opowiada o swoim filmie, spotykając jednego z rzekomych zabójców Chamkili i jego podróż do życia Chamkili.

Skąd pomysł na zrobienie mockumentu o Amarze Singhu Chamkili?

W 2014 roku mój przyjaciel i pisarz Akshay Singh i ja rozmawialiśmy o nakręceniu filmu. Nasza rozmowa dotyczyła postaci z mojego dzieciństwa w Pendżabie, Chamkila, której historia mnie zaintrygowała. Chamkila wraz z Amarjotem byli znanymi muzykami pendżabskimi, a przedwczesna śmierć Chamkili w wieku 27 lat umieściła go w ponurym towarzystwie Jimiego Hendrixa, Janis Joplin, Jima Morrisona i Kurta Cobaina w niesławnym „klubie 27”.

Ta dyskusja zapoczątkowała podróż w poszukiwaniu potencjalnej historii o Chamkili. Zaczęliśmy w Ludhianie, spotykając się z różnymi osobami związanymi z Chamkilą i zanurzając się w świat Akhadas i muzyki. Przez sześć miesięcy odwiedzaliśmy miejsca, które odwiedzał Chamkila, w towarzystwie Lala Chanda, ocalałego gracza dholak Chamkili z tragicznego dnia w Mehsampur, i jego menadżera Kesara Singha Tikkiego.

Obecność Lala Chanda odegrała kluczową rolę, ponieważ wiernie odtworzył scenę zabójstwa Chamkili w Mehsampur, pokazując nam nawet, gdzie wyrzucił dholak po tym, jak został postrzelony. Miałem wrażenie, że to nawiedzająca rekonstrukcja zbrodni. Kiedy tam byliśmy, podszedł do nas miejscowy mężczyzna i rozpoznał Lal Chand jako jedyną osobę, która przeżyła ten incydent. Opowiedział niezwykłą historię o odnalezieniu dholaka Lala wiele lat później przez kombajn podczas żniw w 1988 roku.

Kierowani tym nowym tropem wyruszyliśmy na wyprawę po wioskach, aby zlokalizować dholak Lal, ale niestety nie mogliśmy go znaleźć. Niemniej jednak kontynuowaliśmy nasze badania, zagłębiając się w burzliwą erę Pendżabu w latach 80. XX wieku, badając aspekty ruchu Khalistan i interakcje z osobami z obu stron, w tym z tymi związanymi z policją.

W miarę jak gromadziliśmy spostrzeżenia i doświadczenia, Akshay rozpoczął pracę nad scenariuszem do Lal Pari, oddając istotę naszych odkryć i burzliwe czasy w Pendżabie. Jednak nasza trajektoria przybrała nieoczekiwany obrót, gdy otrzymałem ofertę wyreżyserowania filmu, przy wsparciu kogoś, kto miał wolne środki.

Napędzani niedawnym zanurzeniem się w Chamkila, postanowiliśmy poeksperymentować z narracją wokół napotkanych postaci, przesuwając granice formy w tym, co lubię nazywać fikcją etnograficzną. Moje własne, powtarzające się koszmary o następstwach Mehsampura, zawsze skupione na nieuchwytnym dholaku wtopionym w drzewo, posłużyły za inspirację dla Mehsampura.

Gracz dholak Lal Chand, menadżer Tikki i piosenkarka Sonia byli częścią Twojego filmu. Jaki był najbardziej uderzający aspekt, który odkryłeś dzięki nim w Chamkili?

Włączenie Lal Chand, Tikki i Soni do naszego filmu było świadomym wyborem, mającym na celu połączenie rzeczywistości z fikcją. Dzięki ich narracjom uzyskaliśmy wgląd w świat Chamkili, choć większość z niego traktowaliśmy jako mieszankę pogłosek i zawiłych prawd, pełną potencjału do fikcyjnej eksploracji.

Najbardziej wyróżniała się przestrzeń, w której zamieszkiwali – sfera pomiędzy faktem a fikcją – gdzie prawdziwi ludzie, tacy jak oni, zostali umieszczeni w fikcyjnych scenariuszach, dając początek wydarzeniom, które mogły, ale nie musiały mieć miejsca, ale rezonowały z głębszą prawdą. Takie podejście pozwoliło nam stworzyć Mehsampur jako narrację balansującą na granicy rzeczywistości i wyobraźni, oddając esencję enigmatycznego dziedzictwa Chamkili.

Czy ta trójka dała wam poczucie, jak bardzo kochano Chamkilę za jego piosenki (pomimo wulgarności itp.) z jednej strony i jak bardzo nienawidził z drugiej strony? Jeśli tak, w jaki sposób?

Tak, te trzy osoby dały mi poczucie, jak bardzo Chamkila był zarówno kochany, jak i nienawidzony za swoje piosenki. Z jednej strony był uwielbiany przez szeroką publiczność, w tym starsze kobiety i dzieci, która doceniała jego muzykę i występy. Miał znaczną rzeszę fanów i zdominował scenę muzyczną, wywołując zazdrość i zgagę wśród innych piosenkarzy, którzy nie byli w stanie konkurować z jego popularnością.

Z drugiej strony Chamkila spotkał się z krytyką i ostrymi reakcjami za swoje teksty, które niektórzy uważali za wulgarne. Wyjaśniono jednak, że Chamkila użył tekstów o podwójnym znaczeniu jako formy komentarza społecznego i aby zaangażować odbiorców w inny sposób. Ten aspekt jego artyzmu był postrzegany jako sposób na kwestionowanie norm kastowych, klasowych i seksualnych oraz wywoływanie rozmów wśród słuchaczy. Nie możemy zapominać, że Chamkila był dalitem z kasty i możesz sobie wyobrazić, jak wyższe kasty mogą zareagować, tracąc interesy wraz z awansem Chamkili.

Ogólnie było jasne, że muzyka Chamkili jest złożona i różnorodna, a warstwy znaczeń wykraczają poza zwykłe określenie jej jako wulgarnej. Jego występy z Amarjotem pokazały ich umiejętność nawiązywania kontaktu z publicznością i przesuwania granic tradycyjnych wykonań muzycznych. W ten sposób mogli autentycznie wyrazić siebie i nawiązać głębszy kontakt ze swoimi fanami.

Powiedziałeś, że spędziłeś czas z jednym z zabójców Chamkili, który wciąż żyje. Czy miałeś poczucie zemsty i uzasadnienie, dlaczego to zrobili?

Spędzając czas w Pendżabie, śledząc historię Chamkili, nieuchronnie spotkałem jednego z zabójców Chamkili, który wciąż żyje (to wszystko tylko pogłoski). Chociaż uzyskałem pewien wgląd w motywacje stojące za tym czynem, nie przywiązywałbym do tego zbyt dużej wagi. Atmosfera w Pendżabie w tamtych czasach była chaotyczna i bezprawna, a wynajmowanie broni do nikczemnych celów nie było rzadkością. Był to czas, gdy osobiste zemsty rozstrzygano przemocą, a jednostki uciekały się do zatrudniania innych do wykonywania swojej brudnej roboty. W tak niestabilnym środowisku kara i rozumowanie często schodziły na dalszy plan bezlitosnej pogoni za władzą i kontrolą. Zatem czy była to zazdrość zawodowa, dyskryminacyjna nienawiść do swojej kasty, wyczarowywanie purytańskiej narracji przeciwko jego stylowi muzycznemu i inne nieznane przyczyny – nie można się już obawiać odkryć.

Jak myślisz, dlaczego morderstwo Chamkili pozostało nierozwiązane?

Uważam, że morderstwo Chamkili pozostało nierozwiązane z różnych powodów. Jedną z możliwych przyczyn może być złożoność sprawy, w której uczestniczy wiele potencjalnych motywów i podejrzanych. Ponadto upływ czasu mógł utrudnić śledczym zebranie wystarczających dowodów lub zeznań świadków. Możliwe jest również, że w grę wchodziły naciski polityczne lub społeczne, które utrudniały dochodzenie. Ogólnie rzecz biorąc, połączenie tych czynników mogło przyczynić się do tego, że tajemnica otaczająca morderstwo Chamkili pozostała nierozwiązana.

Na czym skupi się Twoja następna Lal Pari?

Jak wspomniałem, film, który chcieliśmy nakręcić, to Lal Pari. Mehsampur był prologiem do świata Chamkila.