Jedna na osiem osób na planecie jest w ruchu. Niektórzy migrują z powodów ekonomicznych, a inni są przymusowo przesiedlani przez jeden z wielu konfliktów szalejących na całym świecie. Bardziej niż kiedykolwiek wcześniej zmiany klimatu i klęski żywiołowe zmuszają populacje do przemieszczania się w granicach państw i poza nie. Ci uchodźcy i migranci często nie mają odpowiedniego dostępu do opieki zdrowotnej, a zatem mogą doświadczać gorszych wyników zdrowotnych niż reszta populacji.

Niestety, globalne dowody i dane dotyczące zdrowia uchodźców i migrantów są w większości rozproszone, często ograniczone do przepływów migracyjnych i niektórych cech demograficznych. Jednak dostęp do kompleksowych, reprezentatywnych i systematycznie gromadzonych danych ma pierwszorzędne znaczenie dla polityki opartej na dowodach. Jest on również potrzebny do tworzenia ukierunkowanych interwencji, które mają wpływ na zdrowie populacji i do podtrzymywania podstawowego prawa człowieka do zdrowia – w tym dla miliarda ludzi, którzy są w ruchu.

Aby wypełnić tę lukę, Urząd Statystyczny Polski i WHO połączyły siły, aby zbadać sposoby radzenia sobie z ograniczeniami danych w kontekście kryzysu uchodźczego na Ukrainie. W 2022 r. przeprowadzili pierwsze badanie obejmujące reprezentatywną próbę ukraińskich uchodźców w Polsce, stosując mieszane metody, aby ujawnić nie tylko liczby, ale także ludzkie narracje stojące za kryzysem uchodźczym.

Następnie tę metodologię zastosowano w drugiej rundzie badań ankietowych z zastosowaniem metod mieszanych, przeprowadzonych w 2023 r., w których uwzględniono także duże zbiory danych i rejestry administracyjne.

Zrozumienie potrzeb zdrowotnych populacji mobilnych

Po 2 latach na Ukrainie trwają działania wojenne, a wielu uchodźców, którzy uciekli do Polski, nie może wrócić do swoich domów. Aby zrozumieć ich potrzeby i doświadczenia związane z dostępem do usług zdrowotnych i korzystaniem z nich, autorzy raportu wykorzystali badanie ilościowe, aby zebrać dane od 4800 uchodźców w gospodarstwach domowych i tymczasowych ośrodkach zakwaterowania, a także dane na granicy polsko-ukraińskiej.

Aby lepiej zrozumieć doświadczenia uchodźców związane z usługami opieki zdrowotnej, przeprowadzono również jakościowe badania behawioralne, przeprowadzając 30 pogłębionych wywiadów z wybraną grupą respondentów kwestionariusza, aby uzyskać dalsze informacje na temat potrzeb w zakresie usług opieki zdrowotnej i dostępu do nich.

Big data i rejestry administracyjne zostały zintegrowane z wynikami ankiety. Big data obejmowały dane geoprzestrzenne uzyskane od operatorów sieci komórkowych w celu zlokalizowania populacji w ruchu oraz dane operatorów kart płatniczych, które dostarczyły wglądu w wzorce wydatków na opiekę zdrowotną ukraińskich uchodźców.

Metodologia o globalnym potencjale

Podczas prezentacji raportu w Warszawie, 26 czerwca, przedstawiciel WHO/Europa w Polsce i specjalny wysłannik ds. krajów przyjmujących uchodźców dr Nino Berdzuli był jednym z kilku mówców, którzy podkreślili, w jaki sposób podejście oparte na integracji danych mogłoby zostać zastosowane w innych krajach.

„Ta integracja badań ilościowych i jakościowych z danymi administracyjnymi i dużymi zbiorami danych w celu opracowania solidnych szacunków dotyczących zdrowia uchodźców i migrantów zmniejszy lukę w dostępności danych w czasie rzeczywistym oraz lukę między wiedzą a działaniem, co pozwoli na opracowanie polityk i praktyk zdrowotnych opartych na dowodach” – powiedziała.

„Mam nadzieję, że wydarzenie to posłuży jako katalizator do odświeżenia podejścia opartego na współpracy w zakresie zdrowia i statystyki oraz wzmocni planowanie przyszłych wspólnych wysiłków na rzecz poprawy reakcji zdrowotnych opartych na danych i zwiększenia równości w europejskich i globalnych systemach opieki zdrowotnej”.

Dr Dominik Rozkrut, prezes Polskiego Urzędu Statystycznego i prezes Międzynarodowego Stowarzyszenia Statystyki Oficjalnej, stwierdził: „Nasza przełomowa integracja różnych źródeł danych, w tym dużych zbiorów danych, rzuca światło na zniuansowany krajobraz zdrowia uchodźców w Polsce. Analizując zarówno wydatki, jak i ruchy, uzyskujemy bezcenne spostrzeżenia, które umożliwiają decydentom podejmowanie świadomych decyzji w zakresie ukierunkowanych i terminowych interwencji w zakresie opieki zdrowotnej”.

Podczas wydarzenia, wskazując na ogromne zapotrzebowanie na lepsze dane dotyczące uchodźców i migrantów, kilka innych krajów przedstawiło swoje potrzeby informacyjne oraz doświadczenia w zwiększaniu wiarygodności szacunków i uzupełnianiu luk w danych.

Dr Gundo Weiler, dyrektor WHO/Europe’s Division of Country Support and Partnerships oraz pełniący obowiązki Regionalnego Dyrektora ds. Sytuacji Nadzwyczajnych, podkreślił: „Uchodźcy i migranci są szczególnie narażeni. Aby zrozumieć ich potrzeby zdrowotne, pilnie potrzebne są innowacyjne podejścia. Wyrażam uznanie dla tej udanej współpracy między sektorem zdrowia a krajowym urzędem statystycznym”.

Dodał: „Wdrożona metodologia nie tylko daje możliwość generowania rzetelnych szacunków dotyczących stanu zdrowia uchodźców i migrantów w Polsce; daje ona również możliwość stworzenia globalnego modelu dla krajów, które przyjmują, wysyłają lub są krajami tranzytowymi dla uchodźców i migrantów”.