Odsetek osób w Polsce deklarujących się jako niewierzący wzrósł do najwyższego w historii poziomu prawie 14%, wynika z nowych danych państwowej agencji badawczej CBOS. Tymczasem odsetek osób deklarujących uczestnictwo we mszy w każdą niedzielę spadł do najniższego w historii poziomu 34%.

Jednak zdecydowana większość ludzi nadal identyfikuje się zarówno jako osoby wierzące (prawie 87%), jak i jako wyznawcy dominującej w Polsce wiary rzymskokatolickiej (prawie 89%).

CBOS zauważa, że ​​choć w Polsce miał miejsce długotrwały spadek religijności, to w latach 90.–2019 była to jedynie „bardzo powolna zmiana”. Od początku pandemii tendencja ta uległa przyspieszeniu.

W przedpandemicznym roku 2019 po raz ostatni ponad 90% osób zadeklarowało się jako wierzące, a jedynie 8% określiło się jako niewierzące.

W latach 1997-2009 odsetek deklarujących uczestnictwo w niedzielnej mszy świętej wynosił około 50%, a pomiędzy 2009-2019 około 45%. Jednak w 2020 r. odsetek ten spadł do 36–39%, a obecnie spadł jeszcze bardziej.

Dane Kościoła katolickiego również wskazują na podobny spadek. Ustalono, że w 2022 r. frekwencja na niedzielnej mszy świętej wśród katolików (nie wszystkich mieszkańców Polski) wyniosła 29,5%, w porównaniu z 36,9% w 2019 r.

CBOS w swoim doniesieniu odnotowuje, że najszybszy spadek praktyk religijnych występuje wśród ludzi młodych i osób z wyższym wykształceniem.

Nowe dane CBOS pokazują również, że odsetek osób deklarujących się jako wierzące i regularnie chodzących do kościoła spadł z 57–58% przed 2005 r. do 39% w 2024 r. Z kolei odsetek osób deklarujących się jako wierzące, ale nie chodzących do kościoła, wzrósł wzrosła w tym samym okresie z 3% do 10%.

Prawie dziewięciu na dziesięciu dorosłych Polaków identyfikuje się z katolicyzmem (88,8%). Nieco ponad 7% respondentów twierdzi, że nie należy do żadnej religii. Na wszystkie pozostałe religie lub wyznania wskazało niecałe 1% respondentów.

Z najnowszego spisu powszechnego w Polsce przeprowadzonego w 2021 r. wynika, że ​​71% mieszkańców Polski określiło się jako katolicy, w porównaniu z 88% dziesięć lat wcześniej. Odsetek osób nie wyznających żadnej wiary wzrósł w tym okresie niemal trzykrotnie, z 2,4% do 6,9%.

Spadek praktyk religijnych i przywiązania do religii w Polsce nastąpił w wyniku serii ujawnień dotyczących wykorzystywania seksualnego dzieci przez duchownych katolickich oraz zaniedbań hierarchii kościelnej w zajmowaniu się takimi przypadkami.

CBOS zauważa jednak na podstawie badań z 2022 r., że głównym powodem opuszczenia kościoła przez ludzi jest obojętność i utrata zainteresowania. Drugim najczęstszym czynnikiem była złość z powodu ingerencji Kościoła w politykę i przestarzałe poglądy.

W szczególności Kościół spotkał się z krytyką za wspieranie wprowadzenia niepopularnego, całkowitego zakazu aborcji. Jest także postrzegana jako ściśle powiązana z narodowo-konserwatywnym Prawem i Sprawiedliwością (PiS), które rządziło Polską od 2015 r. do końca ubiegłego roku.

„Wobec braku znaczących zmian w działalności Kościoła katolickiego w Polsce można przyjąć, że diagnoza ta pozostaje aktualna i wyjaśnia postępujący spadek zaangażowania religijnego Polaków” – czytamy w najnowszym raporcie CBOS, cytowanym przez „Kościół katolicki”. Agencja Informacyjna (KAI).

Notatki z Polski są prowadzone przez niewielki zespół redakcyjny i wydawane przez niezależną fundację non-profit, która utrzymuje się z datków naszych czytelników. Bez Waszego wsparcia nie możemy zrobić tego, co robimy.

Źródło głównego zdjęcia: BP KEP (na podstawie CC BY-NC-SA 2.0)

Alicja Ptak jest starszym redaktorem w Notes from Poland i dziennikarką multimedialną. Wcześniej pracowała dla Reutersa.