WATYKAN (AP) — Papież Franciszek dołączył do dziesiątek tysięcy wiernych, żegnając się z Benedyktem XVI na rzadkiej czwartkowej mszy żałobnej za zmarłego papieża, której przewodniczył żyjący, kończącej bezprecedensową dekadę dla Kościoła katolickiego, zapoczątkowaną decyzją niemieckiego teologa o przejściu na emeryturę.

Biły dzwony, a tłum bił brawo, gdy niosący trumnę wynieśli cyprysową trumnę Benedykta z okrytej mgłą Bazyliki św. Piotra i umieścili ją przed ołtarzem na placu na zewnątrz. Ubrany w szkarłatne szaty, typowe dla papieskich pogrzebów, Franciszek otworzył nabożeństwo modlitwą i zamknął ją uroczystym błogosławieństwem prostej szkatułki — ozdobionej jedynie herbem byłego papieża.

W międzyczasie Franciszek tylko przelotnie odniósł się do Benedykta w swojej homilii, oferując medytację o Chrystusie zamiast pochwały spuścizny swojego poprzednika, zanim trumna została zapieczętowana i pochowana w grocie bazyliki.

Głowy państw i rodziny królewskie, duchowieństwo z całego świata i tysiące zwykłych ludzi przybyło na stonowaną ceremonię, pomimo prośby Benedykta o prostotę i oficjalne wysiłki, aby pierwszy pogrzeb emerytowanego papieża w czasach nowożytnych był skromny.

Wielu żałobników pochodziło z rodzinnej Bawarii Benedykta i założyło tradycyjne stroje, w tym płaszcze z gotowanej wełny, aby chronić się przed porannym chłodem.

„Przybyliśmy, aby złożyć hołd Benedyktowi i chcieliśmy być tutaj dzisiaj, aby się pożegnać” – powiedział Raymond Mainar, który przyjechał z małej wioski na wschód od Monachium na pogrzeb. „Był bardzo dobrym papieżem”.

Ignorując apele o przyzwoitość na końcu, niektórzy z tłumu trzymali transparenty lub krzyczeli „Santo Subito!” — „Świętość teraz!” — nawiązując do spontanicznych śpiewów, które wybuchły podczas pogrzebu św. Jana Pawła II w 2005 roku.

Były Joseph Ratzinger, który zmarł 31 grudnia w wieku 95 lat, jest uważany za jednego z największych teologów XX wieku i spędził całe życie na obronie doktryny kościoła. Ale przejdzie do historii za wyjątkowy, rewolucyjny akt, który zmienił przyszłość papiestwa: przeszedł na emeryturępierwszy papież od sześciu wieków, który to zrobił.

Franciszek pochwalił odwagę Benedykta w ustąpieniu, mówiąc, że „otworzyło to drzwi” innym papieżom, aby zrobili to samo.

Według Watykanu około 50 000 osób uczestniczyło w czwartkowej mszy św., po tym jak około 200 000 złożyło wyrazy szacunku podczas trzech dni publicznego oglądania.

Tylko Włochy i Niemcy zostały zaproszone do wysłania oficjalnych delegacji, ale inni przywódcy przyjęli ofertę Watykanu i przybyli „prywatnie”. Wśród nich było kilku głów państw, co najmniej czterech premierów i dwie delegacje przedstawicieli królewskich. Ponadto zastęp patriarchów dołączył do 125 kardynałów na siedzeniach z boku ołtarza, a Rosyjski Kościół Prawosławny wysłał swojego zagranicznego posła.

Wśród obecnych był kardynał z Hongkongu Joseph Zen, który otrzymał specjalne sądowe zezwolenie na udział w pogrzebie. Zen został zatrzymany w maju pod zarzutem zmowy z siłami zagranicznymi zgodnie z chińskim prawem bezpieczeństwa narodowego po tym, jak wpadł w konflikt z władzami w związku z jego udziałem w obecnie wyciszonym ruchu demokratycznym. Odebrano mu paszport kiedy został zatrzymany.

Obecni byli również bliscy powiernicy Benedykta, a długoletni sekretarz byłego papieża, arcybiskup Georg Gaenswein, pochylił się i ucałował księgę Ewangelii, która została otwarta na trumnie przed rozpoczęciem ceremonii.

Matteo Colonna, 20-letni seminarzysta z Teramo we Włoszech, powiedział, że przyjechał częściowo ze względu na historyczny charakter pogrzebu, ale także dlatego, że miał on dla niego osobisty oddźwięk.

„Pierwsza iskierka mojego powołania zrodziła się za pontyfikatu Benedykta, ale potem stała się jeszcze silniejsza za papieża Franciszka” – powiedział Colonna, siedząc na modlitwie na Placu św. Piotra o świcie. „Widzę ciągłość między tymi dwoma papieżami, a fakt, że dzisiaj Franciszek celebruje pogrzeb ku pamięci Benedykta, jest wydarzeniem historycznym”.

Ale nabożeństwo było również znaczące ze względu na to, czego mu brakowało: poczucie niepewności, które zwykle towarzyszy odejściu papieża przed wyborem nowego. Zamiast tego, z Franciszkiem na miejscu, śmierć Benedykta oznaczała koniec dekady, w której panujący papież żył obok emerytowanego.

„Benedykt był pomostem między Janem Pawłem a Franciszkiem” – powiedziała Alessandra Aprea, 56-latka z Meta di Sorrento niedaleko Neapolu. „Nie moglibyśmy mieć Franciszka bez niego”.

Wczesnym czwartkiem Watykan opublikował oficjalną historię życia Benedykta, krótki dokument w języku łacińskim, który został umieszczony w metalowym cylindrze w jego trumnie, zanim została zapieczętowana, wraz z monetami i medalionami wybitymi podczas jego pontyfikatu oraz stułami paliuszowymi.

W dokumencie zwrócono dużą uwagę na historyczną rezygnację Benedykta i nazwano go „papieżem emerytem”, cytując dosłownie łacińskie słowa, które wypowiedział 11 lutego 2013 r., kiedy ogłosił, że przechodzi na emeryturę.

Dokument, znany jako „rogito” lub czyn, cytował również jego teologiczną i papieską spuściznę, w tym jego kontakt z anglikanami i Żydami oraz jego wysiłki w walce z wykorzystywaniem seksualnym duchownych „nieustannie wzywając kościół do nawrócenia, modlitwy, pokuty i oczyszczenia”.

Franciszek nie wspomniał w swojej homilii o konkretnej spuściźnie Benedykta i tylko raz wypowiedział jego imię, w ostatniej linijce, wygłaszając zamiast tego medytację o gotowości Jezusa do powierzenia się woli Bożej.

„Trzymając się mocno ostatnich słów Pana i świadectwa całego Jego życia, także my, jako wspólnota kościelna, chcemy iść w Jego ślady i powierzyć naszego brata w ręce Ojca” – powiedział Franciszek.

Podczas ćwierćwiecza św. Jana Pawła II jako papież, Ratzinger jako prefekt Kongregacji Nauki Wiary stał na czele rozprawy z dysydentami, podejmując działania przeciwko lewicowej teologii wyzwolenia, która rozprzestrzeniła się w Ameryce Łacińskiej w latach 70. teologowie i zakonnice, którzy nie podporządkowali się twardemu stanowisku Watykanu w sprawach takich jak moralność seksualna.

Jego spuściznę zniszczył kryzys wykorzystywania seksualnego duchownych, mimo że wcześniej niż większość rozpoznał „brud” księży, którzy gwałcili dzieci, i faktycznie położył podwaliny pod ukaranie ich przez Stolicę Apostolską.

Jako kardynał i papież uchwalił szeroko zakrojoną ustawę kościelną, która doprowadziła do usunięcia ze stanu kapłańskiego 848 księży w latach 2004-2014. Ale osoby, które przeżyły nadużycia, nadal pociągały go do odpowiedzialności za brak sankcji dla biskupa, który przemieszczał sprawców, odmowę nakazu zgłaszania przestępstw seksualnych policji i identyfikowanie go jako ucieleśnienie systemu duchownego które długo chroniły instytucję przed ofiarami.

Mike McDonnell z amerykańskiej grupy SNAP, która przeżyła nadużycia, powiedział, że podczas gdy Benedykt uchwalał nowe prawa kanoniczne, mógł zrobić znacznie więcej, aby wpłynąć na Jana Pawła II, aby podjął zdecydowane działania. Odnosząc się do przezwiska Benedykta jako „Boży rottweiler”, powiedział: „Naszym zdaniem było to szczekanie psa bez ugryzienia. Na pewno mógł zrobić więcej.”

Grupa reprezentująca osoby, które przeżyły nadużycia seksualne wśród niemieckich duchownych, wezwała niemieckich urzędników obecnych na pogrzebie Benedykta, aby zażądali od Watykanu dalszych działań w sprawie wykorzystywania seksualnego. Eckiger Tisch poprosił przywódców, aby zażądali od Franciszka wydania „powszechnego prawa kościelnego” przewidującego zerową tolerancję w radzeniu sobie z nadużyciami ze strony duchownych.

Sam rytuał pogrzebowy wzorowany jest na kodzie używane dla zmarłych papieży, ale z pewnymi modyfikacjami, biorąc pod uwagę, że Benedykt nie był panującym papieżem, kiedy umarł.

Po mszy cyprysowa trumna Benedykta została umieszczona w cynkowanej trumnie, a następnie w zewnętrznej dębowej trumnie, po czym została pochowana w krypcie w grotach pod Bazyliką św. Piotra, w której kiedyś znajdował się grób Jana Pawła II, zanim został przeniesiony na górę.

Chociaż czwartkowa Msza była niezwykła, ma ona pewien precedens: w 1802 roku papież Pius VII przewodniczył pogrzebowi w bazylice św. Piotra swojego poprzednika, Piusa VI, który zmarł na wygnaniu we Francji w 1799 roku jako więzień Napoleona.

___

Dziennikarka Associated Press, Trisha Thomas, wniosła swój wkład.

___

Śledź relację AP o papieżu Benedykcie XVI o godz