Eksperci uznali te dwie wizyty za świadomy i dobrze zaplanowany krok Indii mający na celu rozszerzenie dyplomatycznej obecności w Europie Środkowej i Wschodniej, co miało być częścią szerszych działań Indii w Europie, która jest obecnie głównym graczem na światowej geopolityce.

Odkryto nowy rodzaj odkrywania regionu, gdy zauważono, że żaden premier Indii nie odwiedził Polski w ciągu ostatnich 45 lat, a Ukrainy w ciągu ostatnich 31 lat.

Fakt, że obie wizyty miały miejsce w czasie, gdy trwała jeszcze dwuipółletnia wojna rosyjsko-ukraińska, zwiększył złożoność i wagę całej sytuacji dla wszystkich zainteresowanych, zwłaszcza dla decydentów w Indiach.

Musieli ostrożnie i pomysłowo poruszać się po znanych i nieznanych liniach podziału, ponieważ wojna stała się motywem przewodnim szerszego konfliktu między Rosją a Zachodem.

Najważniejszym celem Bloku Południowego było pogłębienie wzajemnego zrozumienia i rozszerzenie współpracy z odwiedzanymi krajami, bez narażania na szwank niezwykle cennych i istotnych relacji z Rosją.

Wydaje się, że te cele zostały osiągnięte w dużym stopniu. Polski premier Donald Tusk przedstawił wizytę Modiego jako „historyczną”. Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski napisał na X: „Dzisiaj (23 sierpnia) dokonała się historia. Premier Indii … odbył swoją pierwszą wizytę na Ukrainie od czasu uzyskania przez nasz kraj niepodległości, w przededniu naszego Dnia Niepodległości”.

W czasach Związku Radzieckiego Polska była ważnym partnerem Indii, szczególnie w dziedzinie obrony i gospodarki. Potem nastąpił koniec zimnej wojny, zmiany polityczne w Polsce i pewne poślizgnięcie się w stosunkach polsko-indyjskich, pomimo długiej tradycji studiów indyjskich w tym kraju.

Dwudniowa wizyta premiera Indii (21–22 sierpnia) trafiła we wszystkie właściwe przyciski, w tym skupienie się na relacjach na szczeblu rządowym, biznesie, historycznych powiązaniach, diasporze i relacjach P2P. „Byłeś dobrym przyjacielem Indii przez długi czas”, powiedział Modi premierowi Polski.

Wspólne oświadczenie wydane przez obu liderów zobowiązało ich do „urzeczywistnienia pełnego potencjału więzi” między Indiami a Polską. W tym celu ogłosili ustanowienie „Strategicznego Partnerstwa”.

W terminologii dyplomatycznej jest to coś więcej niż rutynowa mantra; oznacza to otwarcie drzwi do wielowymiarowego wysiłku na rzecz wzmocnienia wymiany, interakcji i współpracy we wszystkich istotnych dziedzinach poprzez „pogłębienie dwustronnej, regionalnej i międzynarodowej współpracy na rzecz bardziej stabilnego, dostatniego i zrównoważonego świata”.

Kilka elementów tego wspólnego oświadczenia jest znaczących. Po pierwsze, w sprawie wojny szalejącej na Ukrainie, wydano wspólne wezwanie do wszechstronnego, sprawiedliwego i trwałego pokoju, który musi być zgodny z celami i zasadami Karty Narodów Zjednoczonych, w tym poszanowaniem suwerenności narodowej i integralności terytorialnej.

Musiało to uspokoić zarówno Polskę, jak i Ukrainę, że Indie stoją na stanowisku opartym na zasadach, wielokrotnie wzywając do zakończenia konfliktu na drodze dialogu i dyplomacji.

Po drugie, mniej zauważalnym elementem jest ust. 14, w którym Polska przyłączyła się do Indii, wspierając „wolny, otwarty i oparty na zasadach region Indo-Pacyfiku”, co stanowi wzmocnienie podejścia Indii i Quad do strategicznych wyzwań, z jakimi zmaga się Azja w wyniku agresywnej polityki Chin.

Po trzecie, uwzględniono silne obopólne zainteresowanie rozszerzeniem współpracy w dziedzinie kultury, edukacji, nauki, badań i zdrowia.

Na koniec, poprzez opracowanie i ujawnienie Planu działań w celu wdrożenia strategicznego partnerstwa na lata 2024–2028, liderzy przekazali, że oczekują od urzędników i innych uczestników konkretnych rezultatów. Sprawozdania sugerują, że polski rząd i społeczność strategiczna były bardzo zadowolone z rezultatów wizyty.

Po 10-godzinnej podróży pociągiem z Polski do Kijowa, stolicy Ukrainy, premier Modi dotarł do celu, gotowy pokonać trudniejszy odcinek drogi, wykazując się jednocześnie wrażliwością i jasnością umysłu.

Program został tak zaprojektowany, aby w pełni przekazać pokojowe przesłanie, podkreślając konstruktywną rolę Indii w ogarniętym wojną kraju, który zapłacił już wysoką cenę za konflikt wywołany rosyjską inwazją w lutym 2022 r.

Dyskusje między liderami doprowadziły do ​​tego, co wydaje się być starannie wynegocjowanym wspólnym oświadczeniem. Odnotowuje ono wzajemne zainteresowanie pracą nad „podniesieniem stosunków dwustronnych z poziomu wszechstronnego partnerstwa do poziomu partnerstwa strategicznego w przyszłości”.

Wspólne oświadczenie ma dwa główne filary. Po pierwsze, zajmuje się wyzwaniem zapewnienia wszechstronnego, sprawiedliwego i trwałego pokoju między Ukrainą a Rosją. Za publicznym powtórzeniem przez premiera Indii potrzeby pokoju poprzez dialog i dyplomację, utrzymywały się różnice między Kijowem a Nowym Delhi.

Ukraina chce, aby w następnym szczycie uczestniczyły wysokie rangą Indie, co oznacza uczestnictwo na szczeblu premiera. Uważa, że ​​wspólny komunikat w sprawie ram pokojowych przyjęty na poprzednim szczycie w Szwajcarii powinien być „podstawą do dalszych wysiłków na rzecz promowania sprawiedliwego pokoju”.

Strona indyjska ma zastrzeżenia co do obu punktów, biorąc pod uwagę jej przekonanie, że przy stole do rozmów pokojowych muszą zasiąść obie strony konfliktu,

W swoich komentarzach dla mediów prezydent Zełenski był dość szczery. Zasugerował, że Indie powinny zaprzestać importu rosyjskiej ropy. „Jeśli zaprzestaniecie importu ropy, pan Putin będzie miał ogromne wyzwania”, powiedział indyjskim dziennikarzom.

Dodał: „Problem polega na tym, że premier Modi pragnie pokoju bardziej niż Putin”. Wyraził również zainteresowanie złożeniem wczesnej wizyty w Indiach.

Po drugie, wspólne oświadczenie określa zarys współpracy w dziedzinie obrony, gospodarki, naukowo-technicznej, kulturalnej i międzyludzkiej. Jest to sfera niekontrowersyjna. Zakłada się, że namacalny postęp w większości tych obszarów może czekać do zakończenia wojny, chociaż nowe kroki prawdopodobnie zostaną podjęte w nadchodzących miesiącach.

Istotnym porozumieniem było zbadanie możliwości zaangażowania indyjskich firm w odbudowę i odbudowę Ukrainy „w odpowiedni sposób”. Obie strony wyraziły chęć zobaczenia postępu w tej kwestii.

Zarówno przed wizytami w obu krajach, jak i w ich trakcie, indyjskie i międzynarodowe media ujawniły gorączkowe spekulacje na temat tego, czy premier Modi może zostać poproszony (i czy wyrazi zgodę) o mediację w wojnie między Rosją a Ukrainą.

Wypowiedzi strony indyjskiej nie potwierdziły ani nie wykluczyły takiej możliwości, a Indie konsekwentnie opowiadały się za szybkim rozwiązaniem konfliktu poprzez pokojowe negocjacje, podkreślając, że wojna szkodzi nie tylko obu walczącym stronom, ale także dużej części świata. Takie jest niezmienne stanowisko Indii.

Negocjacje pokojowe muszą być prowadzone między Kijowem a Moskwą, ale inni mogą odegrać rolę w pomaganiu w procesie pokojowym. Premier Modi jasno przekazał, że wraz z innymi zaprzyjaźnionymi krajami Indie są gotowe udzielić „wszelkiego możliwego wsparcia” w celu szybkiego zakończenia wojny.

Mimo że niektórzy w Indiach mogą mieć większe ambicje, indyjscy urzędnicy kierują się połączeniem realizmu i wnikliwej oceny geopolitycznych stawek.

Mogli wziąć pod uwagę żarliwą prośbę Petera Mandelsona, brytyjskiego polityka i szefa międzynarodowego think tanku, który w niedawnym artykule redakcyjnym argumentował, że Indie mogą być „idealnym rozrusznikiem na Ukrainie”. Jednak znają realia, ryzyka i ograniczenia.

Kijów i Moskwa nie są jeszcze na tej samej fali. Być może czekają na wynik nadchodzących wyborów prezydenckich w USA. New Delhi może zrobić to samo, nawet jeśli będzie wspierać sprawę pokoju tak bardzo, jak to możliwe. Ponadto można zauważyć, że South Block ma obecnie pełne ręce roboty, radząc sobie z pilnymi wyzwaniami w Azji Południowej i gdzie indziej.