Meloni, która przewodzi najbardziej prawicowemu rządowi we Włoszech od czasów II wojny światowej, odbyła swoją pierwszą dwustronną wizytę za granicą od czasu jej wyborów w zeszłym roku, podkreślając znaczenie, jakie przywiązuje się do stosunków Rzymu z bogatą w gaz Algierią w czasie, gdy narody europejskie ścigają się, by odzwyczaić się od piersi ich gospodarki od rosyjskiego gazu.

Jak wszyscy goście z rankingu, Meloni rozpoczęła swoją podróż od złożenia wieńca pod Pomnikiem Męczenników, pomnikiem upamiętniającym Algierczyków, którzy zginęli w walce kraju o niepodległość od Francji. Wkład jej własnego kraju w tę walkę był tematem późniejszego postoju w centrum Algieru, w ogrodzie poświęconym Enrico Mattei, legendarnemu założycielowi włoskiej firmy energetycznej ENI, który orędował – i finansował – walkę o niepodległość Algierii w latach 50. 60s.

Meloniemu towarzyszył obecny szef ENI, Matteo Descalzi, główny architekt trwającego przejścia Włoch z gazu rosyjskiego na gaz algierski. Ich wizyta w ogrodach Mattei była symbolem zbliżenia podyktowanego zarówno zainteresowaniem, jak i pokrewieństwem historycznym.

„W oczach Algierii ENI to znacznie więcej niż firma. To symbol włosko-algierskiej przyjaźni i relacji, która sięga czasów sprzed uzyskania niepodległości” – powiedział algierski dziennikarz polityczny Akram Kharief.

„Algieria jest zawsze wdzięczna swoim sojusznikom. Nie zapomniało, że ENI była jedną z nielicznych firm, które nie uciekły podczas wojny domowej w kraju (w latach 90.)” – dodał Kharief. „W rezultacie firma cieszy się uprzywilejowanym dostępem do algierskich kontraktów i zasobów”.

Hub gazowy Europy Południowej

Od początku rosyjskiej inwazji na Ukrainę duże rezerwy gazu ziemnego Algierii odegrały kluczową rolę w zmniejszeniu zależności energetycznej Włoch od Moskwy, która przed wojną odpowiadała za 40% importu gazu przez Rzym. Podróż Meloni do Algieru nastąpiła po dwóch wizytach jej poprzednika Mario Draghiego, który zapewnił Algierii zobowiązanie do szybkiego zwiększenia eksportu gazu.

Od tego czasu Algieria zastąpiła Rosję jako główny dostawca energii do Włoch, a Rzym naciska na dalszy wzrost importu energii z Algierii, mając nadzieję, że w nadchodzących latach stanie się centrum dostaw między Afryką a północną Europą. Chce również gwarancji, że Algieria będzie w stanie spełnić swoje obietnice, pośród obaw, że trzeszcząca infrastruktura energetyczna kraju okaże się niezdolna do zaspokojenia rosnącego popytu.

„Przepływy gazu z Algierii wzrosły w zeszłym roku, ale nie tak bardzo, jak obiecywano. Spadły nawet w styczniu, zmuszając Włochy do zakupu większej ilości gazu pochodzącego z Rosji” – powiedział Francesco Sassi, pracownik naukowy specjalizujący się w geopolityce energetycznej we włoskiej firmie konsultingowej RIE. „Algieria potrzebuje ogromnych inwestycji, aby zwiększyć zarówno swoje zdolności produkcyjne, jak i eksportowe w obliczu gwałtownego wzrostu lokalnej konsumpcji” – dodał.

Descalzi z ENI podpisało w poniedziałek szereg umów z algierskim gigantem energetycznym Sonatrach, których celem jest zwiększenie eksportu algierskiego gazu do Włoch. Obie firmy zgodziły się również na opracowanie projektów mających na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych i ewentualną budowę rurociągu do transportu wodoru do Włoch.

Ogłaszając umowy na wspólnej konferencji prasowej z Meloni, prezydent Algierii Abdelmadjid Tebboune powiedział, że celem Włoch jest „stanie się platformą dystrybucji algierskich produktów energetycznych w Europie”. Zauważył, że handel między dwoma krajami już się podwoił z 8 miliardów dolarów w 2021 roku do 16 miliardów w 2022 roku.

Tebboune powiedział, że jego kraj chce „rozszerzyć współpracę (między Algierią a Włochami) poza energetykę”, wskazując na włoską strukturę małych i średnich przedsiębiorstw jako model, „aby pomóc Algierii wyjść z uzależnienia od węglowodorów”.

Włoski producent samochodów Fiat już planuje otworzyć fabrykę w Algierii, a włoskie lobby przemysłowe Confindustria zgodziło się w poniedziałek na zacieśnienie współpracy z algierskim biznesem. Obie strony z zadowoleniem przyjęły również porozumienie między Włoską Agencją Kosmiczną a jej algierskim odpowiednikiem w celu dzielenia się wiedzą i opracowywania wspólnych projektów, podczas gdy Rzym zaoferował swoją wiedzę specjalistyczną w celu rozwoju niewykorzystanego potencjału Algierii w branży turystycznej.

„Plan Mattei”

Mnóstwo umów i ciepłych słów wymienianych podczas wizyty Meloni odzwierciedla tradycyjne pokrewieństwo między Rzymem a Algierem, nieobciążone dziedzictwem kolonialnym, które nęka stosunki Francji z krajem Afryki Północnej. Podkreślają też zbieżność interesów dwóch krajów, które dostrzegły szansę w kryzysie energetycznym wywołanym wojną na Ukrainie.

Zine Ghebouli, naukowiec zajmujący się współpracą euro-śródziemnomorską i polityką algierską na Uniwersytecie w Glasgow, powiedział, że Włochy „wykorzystały europejski kryzys gazowy, aby zająć pozycję centrum energetycznego”, dając Rzymowi solidną bazę do wzmocnienia swojej pozycji w basenie Morza Śródziemnego region.

„Ogólnym celem jest teraz przejście od współpracy energetycznej do współpracy w zakresie gospodarki, obrony i polityki zagranicznej” – dodał, wskazując na poszukiwanie przez Włochy stabilności w Afryce Północnej – a zwłaszcza w Libii – w celu powstrzymania napływu migrantów przez Morze Śródziemne .

„Włochy pokazały na przykład pozytywne sygnały dotyczące transferu technologii. Ciekawe będzie, czy ściślejsza współpraca energetyczna przyczyni się również do postępu w innych kwestiach, w tym migracji, oraz z innymi krajami regionu, takimi jak Tunezja” – powiedział Ghebouli.

Odkąd objął urząd nieco ponad trzy miesiące temu, Meloni wielokrotnie mówił o „Planie Mattei” dla Afryki, nazwany na cześć założyciela ENI, który rzucił wyzwanie anglo-amerykańskim koncernom naftowym w związku z eksploatacją afrykańskich zasobów – i którego śmierć w katastrofie lotniczej 60 lat temu temu pozostaje owiana tajemnicą. Reklamowała ten plan jako korzystne dla obu stron partnerstwo, które zagwarantuje Europie bezpieczeństwo energetyczne, jednocześnie zajmując się podstawowymi przyczynami przepływów migracyjnych z Afryki – mianowicie ubóstwem i niepokojami dżihadystów.

Podejście to „odnosi się do tego, co rząd Meloni widzi w żywotnym interesie: powstrzymania napływu migrantów” – powiedział Kharief. „Włochy nie mają ani środków przymusu do walki z dżihadyzmem, ani potęgi gospodarczej, by wspierać rozwój w Afryce, ale mają szeroki plan i określiły Algierię jako kluczowego partnera strategicznego w tym przedsięwzięciu” – dodał.

Podczas poniedziałkowej konferencji prasowej w Algierze Meloni promowała swój plan „współpracy na równych zasadach, aby przekształcić wiele kryzysów, przed którymi stoimy, w szanse”. Mówiła o „modelu rozwoju, który pozwala narodom afrykańskim rozwijać się w oparciu o to, co mają, dzięki niedrapieżnemu podejściu obcych narodów”.

Jednak włoska premier przedstawiła niewiele szczegółów na temat swojego planu „cnotliwych stosunków z krajami afrykańskimi”. Niektórzy analitycy opisali to jako niewiele więcej niż chwyt PR skrajnie prawicowego lidera – i dowód na to, że obecny włoski rząd chce działać niezależnie od swoich europejskich partnerów.

>> „Sejsmiczna” zmiana: czy Włochy Meloniego odwrócą się od Europy?

Przywołując pamięć Matteia, Meloni nie tylko chwyta za serce Algierczyków. „Nawiązuje również do wspomnień o Włoszech jako głównym graczu w basenie Morza Śródziemnego i na Bliskim Wschodzie – konstruując narrację, która nie ma dziś podstaw” – powiedział Sassi z RIE.

„Plan Mattei polega przede wszystkim na odegraniu roli Włoch w walce z kryzysem energetycznym w Europie w celu zabezpieczenia inwestycji, których same Włochy potrzebują”, powiedział, zauważając, że kraj będzie musiał zmodernizować własną infrastrukturę, aby służyć jako centrum energetyczne dla kontynent. „To naturalne, że każdy kraj gra kartą narodową” – dodał Sassi. „Ale obecny kryzys energetyczny może mieć tylko europejskie rozwiązanie”.