(CNN) — Jego góry, kaniony, plaże i laguny sprawiają, że jest to jeden z najpiękniejszych i najbardziej zróżnicowanych krajobrazów we Włoszech, ale niewiele osób – w tym Włochów – wie o nim cokolwiek.

Być może dlatego, że jest schowany na północno-wschodniej granicy kraju ze Słowenią i Austrią, być może z powodu historii najazdów, w tym imperium austro-węgierskiego, a może z powodu wielu języków, którymi posługują się miejscowi, prawie nie wydaje się częścią Włoch.

Ale chociaż Friuli-Wenecja Julijska rozciąga się od ośnieżonych alpejskich szczytów Dolomitów po skąpane w słońcu wody północnego Adriatyku, nigdy nie doświadcza tłumów, które latem opuszczają niektóre części Włoch.

A jednak, jak mówią miejscowi, jest tak samo warta odwiedzenia jak reszta Włoch.

„W przeciwieństwie do innych włoskich regionów, nie jesteśmy reklamowani i jesteśmy daleko od masowej turystyki”, mówi miejscowa przewodniczka Roberta Bressan. „Nasza jest małą, niszową rzeczywistością, którą podróżnicy powinni odkrywać krok po kroku, składającą się z konstelacji pięknych małych miasteczek i różnych tradycji”.

Jednym z największych atutów regionu jest jego sceneria. Z 13 rezerwatami przyrody i dziewiczym parkiem Dolomitów Friuli region ten przyciąga turystów szukających kontaktu z naturą lub odkrywania przyrody.

„To zielona, ​​niebiańska plama. Możesz jeździć na rowerze i wędrować po parku Dolomitów oraz pływać kajakiem wzdłuż górskich źródeł i tuneli skalnych z fluorescencyjnymi błękitnymi wodami” – mówi lokalny bloger podróżniczy Luca Vivan.

Zamek Miramare w Trieście.

Felipe/Adobe Stock

Zielone doliny Friuli otoczone są alpejskimi szczytami, z których w pogodne dni rozciągają się widoki aż po wybrzeże. Labirynty jaskiń, wąwozów i kanionów z wodospadami i rwącymi rzekami rozsiane są po rozległym wapiennym płaskowyżu krasowym u stóp wzgórz.

Zajęcia na świeżym powietrzu odbywają się przez cały rok. Cieplejsza pogoda sprzyja lataniu na lotni, pływaniu kajakiem po turkusowo czystych rzekach, żeglarstwu, windsurfingu i wspinaczce skałkowej. Zimą można jeździć na nartach i sankach w przytulnych kurortach, takich jak Tarvisio, Tolmezzo i Piancavallo.

Do cudów geologicznych należy podwodna jaskinia jeziora Gorgazzo z niesamowitymi tropikalnymi niebiesko-zielonymi kolorami. Jest też czarująca Grotta Gigante, czyli Gigantyczna Jaskinia, jedna z największych jaskiń turystycznych na świecie.

Złote plaże

Grotta Gigante to jedna z największych jaskiń turystycznych na świecie.

Fabio Di Natale/Adobe Stock

Istnieją szlaki trekkingowe, które prowadzą wykutymi w skale śladami stóp i szkieletami dinozaurów oraz dawnymi szlakami pasterskimi, które łączą senne wioski.

Friuli jest także popularnym miejscem dla plażowiczów.

Wyspiarskie miasto Grado na lagunie, które przypomina miniaturową Wenecję, jest tak blisko jak Friuli do popularnego kurortu, podczas gdy Lignano Sabbiadoro to jeden długi półwysep ze złotymi plażami.

Triest szczyci się niezwykłą wydzieloną plażą, której początki sięgają kilku stuleci. Odwiedzający Bagno all Lanterna są podzieleni na mężczyzn i kobiety, a oddziela ich biała ściana biegnąca przez środek plaży.

„Mieszkańcy bardzo lubią to miejsce i są z niego dumni”, mówi mieszkanka Triestu, Maria Bonacci. „Postrzegają to jako ucieleśnienie awangardowej wolności osób tej samej płci, a popularność plaży rośnie nawet wśród młodzieży”.

Triest to cel sam w sobie. Stolica Friuli jest czasami nazywana Małym Wiedniem Włoch, ponieważ jej austro-węgierskie dziedzictwo znajduje odzwierciedlenie w majestatycznej środkowoeuropejskiej architekturze i dekadenckim klimacie fin de siècle.

Miasto szczyci się również jednym z największych placów w Europie, Piazza Unità D’Italia, z widokiem na morze i otoczonym eleganckimi pałacami, ukazującymi wystawną imperialną wielkość z przeszłości – zanikającą dekadencję, wraz z historycznymi kawiarniami, która od dawna przyciąga artystów i pisarzy, takich jak irlandzki James Joyce.

Bonacci uważa, że ​​to, co czyni Friuli-Wenecję Julijską wyjątkową, to jej „podwójna dusza”.

Mówi, że zestawienie imperialnej wielkości znajduje odzwierciedlenie w miastach takich jak Triest i wiejskich, wewnętrznych obszarach górskich utworzonych z „cichych, tajemnych wiosek, w których przetrwały starożytne tradycje”.

Silne wiatry bora, które czasami uderzają w Triest z podmuchami dochodzącymi do 160 kilometrów na godzinę, pomagają również napędzać Barcolana, jedne z największych regat żeglarskich na świecie, które każdego października przyciągają ponad 2000 łodzi różnej wielkości.

Arystokratyczny przepych

Coroczne regaty Barcolana przyciągają setki łodzi do Zatoki Triesteńskiej.

Andreas Solaro/AFP/Getty Images

Warto zwiedzić również mniejsze miasta Friuli. Udine to mała Wenecja z bujnymi ogrodami. Gorizia, na granicy ze Słowenią, znana jest jako włoski Salzburg. Wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO Cividale del Friuli ma malownicze średniowieczne centrum z widokiem na akwamarynową rzekę Natisone.

Dla miłośników archeologii jest miasto Akwilea, starożytna rzymska stolica Friuli, z imponującą bazyliką z ogromną paleochrześcijańską mozaiką podłogową, która przedstawia symboliczne zwierzęta i drzewo życia.

Arystokratyczny przepych jest wszędzie. Region szczyci się niesamowitą różnorodnością fascynujących zamków i fortec, które nawiązują do jego bogatej i potężnej przeszłości.

Zamek Miramare to klejnot Triestu, zbudowany przez arcyksięcia Ferdynanda Maksymiliana z Habsburga jako luksusowe schronienie w XIX wieku. Usytuowany na cyplu i otoczony bujnym parkiem, oferuje spektakularny widok na Zatokę Triesteńską.

Jednym z oszałamiających zamków, który jest również luksusowym kurortem, jest Castello di Spessa, gdzie podobno niesławny wenecki kochanek Giacomo Casanova przebywał podczas jednej ze swoich podróży i, jak można było przewidzieć, miał romans z pokojówką. Dziś goście mogą spać w jego ekstrawaganckim apartamencie.

Ale Friuli ma też „pierwotną” bukoliczną duszę. Jest usiana maleńkimi starymi osadami, w których żyją tradycje rolnicze i folklor.

Miasto Palmanova ma kształt dziewięcioramiennej gwiazdy.

Sebastian/Adobe Stock

Wioska Sappada to odległa niemieckojęzyczna enklawa i ośrodek narciarski z tradycyjnymi, niezwykłymi drewnianymi domami ze skośnymi dachami, znanymi jako blockbau. Zimy oferują ciche krajobrazy śnieżnych koców.

Pesariis to alpejska wioska słynąca z ogromnych rzemieślniczych zegarów, które zdobią jej alejki, podczas gdy pobliskie Sauris słynie z tradycyjnych piw i specków — peklowanej i wędzonej szynki.

Cordovado, Toppo i Fagagna, wioski z nienaruszonymi średniowiecznymi dzielnicami i senną atmosferą, wydają się zamrożone w czasie i są częścią włoskiego klubu najpiękniejszych wiosek.

Lokalny przewodnik Bressan, który oferuje dostosowane wycieczki po regionie, zaleca żeglugę wzdłuż laguny Grado podczas lunchu z regionalnymi daniami z owoców morza, zwiedzanie średniowiecznych odizolowanych wiejskich kaplic we Friuli, odkrywanie płaskowyżu Kras jesienią, „kiedy kolory są jak paleta artysty” i zwiedzanie dawnego ośrodki wydobywcze, takie jak Cludinico, które obecnie są skansenami.

„Podróże wojenne” Friuli są również dość popularne, mówi Bressan. „Często organizuję jednodniowe wycieczki dla pasażerów przybywających na statkach wycieczkowych w Trieście. Amerykańskie rodziny tęsknią za miejscami, w których ich ojcowie lub dziadkowie służyli podczas II wojny światowej i już wiedzą, gdzie pojechać i co zobaczyć”.

Sery podziemne

Friuli słynie z doskonałych win.

Luca Zanon/Przebudzenie/Getty Images

Friuli to jeden z najlepszych regionów winiarskich we Włoszech, z jego pachnącymi, eleganckimi białymi i musującymi alternatywami dla bardziej znanego Prosecco w kraju.

Dwa najlepsze obszary winnic to Collio i Colli Orientali del Friuli. Inna posiadłość, Ronco dei Tassi, została nazwana na cześć borsuków (po włosku „tassi”), które skubią dojrzałe winogrona z tarasowych, pochyłych winorośli.

Friuli stawia na kulturę aperitivo. Spritz, kultowy napój alkoholowy wprowadzony za panowania austriackiego, był pierwotnie wytwarzany z białego wina zmieszanego z wodą gazowaną. Dziś Aperol lub Campari i Prosecco są mieszane, aby nadać mu pomarańczowy odcień – i jest to włoski klasyk.

Świetne wina dobrze komponują się z soczystymi wędlinami.

Położone na wzgórzu miasto San Daniele słynie ze słodkawej szynki peklowanej zarówno pod wpływem adriatyckiej bryzy, jak i chłodnego górskiego powietrza. Wioska produkuje również mało znanego wędzonego pstrąga znanego jako Królowa San Daniele – królem jest szynka.

Inne lokalne przysmaki można skosztować w wielu prostych tawernach frasche i osmize, prowadzonych przez rolników, które serwują lokalne, ręcznie robione sery, takie jak Montasio i Asino, a także różne wędliny.

Pitina to mocno aromatyczne salami z mięsa koziego, owczego i sarny. Sery „podziemne”, sezonowane w jaskiniach Karsic, to topowy przysmak.

Do klasycznych potraw friulijskich należą zupa wieprzowo-warzywna o nazwie jota, ręcznie robione gnocchi ze śliwek i jagód, ravioli nadziewane czekoladą i cynamonem oraz frico, placek ziemniaczany ze smażonym serem Montasio i cebulą.

Specjalnością jest musèt con la brovada, kiełbasa wieprzowa cotechino podawana z rzepą fermentowaną z wytłokami z winogron.

Istnieje wiele zup rybnych brodetto, w tym busara, danie z krewetek z czarnym pieprzem, tartym chlebem i pomidorami. Specjalnością Triestu jest sardoni w smaku, warstwowe danie z anchois i cebuli. Grado słynie z małych, smacznych małż boreto de baci.

Na deser palacinche to słodkie omlety, a putizza to tradycyjna bułka z czekoladą, suszonymi owocami i miodem.

Włosi nazywają kuchnię Friuli mare e monti (morze i góry) – krajobraz dostępnych owoców morza, warzyw i mięsnych przysmaków jest tak samo zróżnicowany i spektakularny jak otaczające krajobrazy.