WILNO, Litwa (AP) – Litwini głosowali w niedzielę w wyborach prezydenckich w czasie, gdy rosyjskie zdobycze na polu bitwy na Ukrainie napędzają większe obawy co do zamierzeń Moskwy, szczególnie w strategicznie ważny region Morza Bałtyckiego.

Popularny urzędnik, Gitanas Nausėda, był zwolennikiem wygrania kolejnej pięcioletniej kadencji. Jednak w sumie startowało ośmiu kandydatów, co utrudniło jemu lub innemu kandydatowi zgromadzenie 50% głosów potrzebnych do bezpośredniego zwycięstwa w niedzielę. W takim przypadku druga tura odbędzie się 26 maja.

Lokale wyborcze zostały zamknięte o godzinie 20:00 czasu lokalnego (17:00 GMT). Początkowa frekwencja wyniosła 59,4% i była wyższa niż w poprzednich wyborach w 2019 r. – podała Centralna Komisja Wyborcza. Wyniki spodziewano się wcześnie rano w poniedziałek.

Do głównych zadań prezydenta w systemie politycznym Litwy należy nadzorowanie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz pełnienie funkcji najwyższego dowódcy sił zbrojnych. To dodaje znaczenia pozycji w stosunkowo małym kraju, biorąc pod uwagę jego strategiczne położenie Wschodnia flanka NATO w miarę wzrostu napięcia między Rosją a Zachodem w związku z inwazją Moskwy na Ukrainę.

Rosyjska eksklawa Kaliningrad nad Morzem Bałtyckim jest wciśnięta pomiędzy Litwę na północy i wschodzie, a Polską na południu. Na Litwie oraz na sąsiedniej Łotwie i w Estonii panuje duże zaniepokojenie ostatnimi zdobyczami wojsk rosyjskich w północno-wschodniej Ukrainie.

Wszystkie trzy państwa bałtyckie ogłosiły niepodległość po upadku Związku Radzieckiego i obrały zdecydowany kurs na zachód, przyłączając się zarówno do Unii Europejskiej, jak i NATO.

Nausėda jest umiarkowaną konserwatystką, która tydzień po niedzielnych wyborach kończy 60 lat. Jedną z jego głównych pretendentek jest 49-letnia Ingrida Šimonytė, obecna premier i była minister finansów, którą pokonał w drugiej turze w 2019 r., zdobywając 66,5% głosów.

Kolejnym kandydatem jest Ignas Vėgėlė, populistyczny prawnik, który zyskał popularność podczas pandemii Covid-19, sprzeciwiając się ograniczeniom i szczepionkom.

Pierwsza kadencja Nausedy kończy się na początku lipca.

Referendum odbyło się także w niedzielę. Zapytano, czy należy zmienić konstytucję, aby umożliwić podwójne obywatelstwo setkom tysięcy Litwinów mieszkających za granicą.

Obywatele Litwy, którzy przyjmują inne obywatelstwo, muszą obecnie zrzec się obywatelstwa litewskiego, co nie wróży dobrze narodowi bałtyckiemu, którego populacja spadła z 3,5 mln w 1990 r. do 2,8 mln obecnie.

Po raz pierwszy, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie odrzucił zaproszenie Litwy do obserwacji wyborów.

Rząd litewski chciał wykluczyć obserwatorów z Rosji i Białorusi, oskarżając oba narody – obaj członkowie 57-osobowej organizacji – o stwarzanie zagrożenia dla jej procesów politycznych i wyborczych.

Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE stwierdziło, że Litwa łamie zasady, pod którymi podpisała się, przystępując do organizacji. Stwierdzono, że obserwatorzy nie reprezentują rządów swoich krajów i że muszą podpisać kodeks postępowania, zobowiązując się do zachowania neutralności politycznej, a jeśli złamią zasady, nie będą mogli dalej pełnić roli obserwatorów.