W najbliższą niedzielę 6 sierpnia wiele osób robiących często zakupy w niedużych sklepach może spotkać przykra niespodzianka. Wybrany sklep będzie nieczynny, mimo że w przeszłości można było w niedzielę liczyć na zakupy w tej dokładnie placówce. Dlaczego?

Spis treści

1. Handlowali w niedziele, sprytnie omijając zakaz
2. Jakie sklepy mogą być czynne w niedziele z zakazem handlu?
3. Handel w zakazane niedziele: gdzie po zakupy?

Choć formalnie nie zaostrzyły się przepisy ustanawiające zakaz handlu w niedziele, to jednak zmiana prawa zaostrzająca kryteria dopuszczające do pracy w handlu w niedziele nastąpiła. Od 1 sierpnia 2023 r. przestał bowiem działać przepis specustawy uchwalonej na czas pandemii, który umożliwiał pod pewnymi warunkami pracę w niedziele objęte zakazem handlu także w placówkach zatrudniających pracowników.

Handlowali w niedziele, sprytnie omijając zakaz

Od marca 2020 r. przepis art. 15i. ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych dawał możliwość pracy – w ograniczonym zakresie – w sklepach zatrudniających pracowników – na czas ogłoszenia pandemii plus 30 dni do jej odwołania.

W czerwcu 2023 r. stan zagrożenia epidemicznego w całym kraju odwołał minister zdrowia. W konsekwencji, od 1 sierpnia 2023 firmy handlowe nie mogą już korzystać z tego specjalnego przepisu.

Przepis ten pozwalał na pracę w niedzielę także pracowników, jeśli sklep wymagał posprzątania po handlu sobotnim albo rozkładania towarów przed ponownym otwarciem w poniedziałek.

Często wykorzystywano tę furtkę w ten sposób, że sklep był faktycznie czynny także dla klientów, którzy chcieli zrobić zakupy. Właściciel stał za kasą, a pracownicy pilnowali półek z towarem.

Innym rozwiązaniem było otwarcie sklepu w niedzielę z udostępnieniem klientom tylko kas automatycznych.

W związku z wygaśnięciem przepisu specustawy, niedziela 30 lipca była ostatnią dla otwarcia sklepu i handlu pod pretekstem porządków i rozkładania towarów.

Jakie sklepy mogą być czynne w niedziele z zakazem handlu?

Formalnie zostały już tylko trzy niedziele w 2023 r. bez zakazu handlu, a właściwie dwie i pół, bo w trzecią z nich – 24 grudnia handel możliwy będzie tylko do godziny 14.00.

We wszystkie pozostałe mogą być czynne tylko małe sklepy. Ustawa od początku daje wolną rękę w sprawie handlu w niedzielę sklepom prowadzonym przez właściciela – a więc małym sklepom działającym głównie w pobliżu miejsca zamieszkania klientów. Mogą ich też wspierać w niedzielę członkowie rodzin, dzięki czemu nawet można handlować nawet w placówkach wymagających obecności 2-3 osób.

Przypomnijmy, że przez pewien okres duże sieci handlowe otwierały sklepy w niedziele mimo zakazu, wykorzystując luki w ustawie – zwłaszcza dotyczące placówek pocztowych. Aby takie praktyki ukrócić, ustawę znowelizowano.

Po znowelizowaniu ustawy zakazującej handlu w niedzielę firmom zatrudniającym pracowników, zamknęły się Lidle i inne sieciówki, które przedtem masowo otwierały punkty pocztowe i dzięki temu można w nich było robić zakupy także w niedziele niehandlowe. Jednak kilka przedsiębiorstw podjęło próby szukania luk w nowych przepisach.

Handel w zakazane niedziele: gdzie po zakupy?

Pretekstem do obejścia przepisów było uruchomienie w sklepach: biura podróży, wypożyczalni sprzętu sportowego, punktu informacji turystycznej.

Takie praktyki jednak napotkały opór i sprawy trafiły do sądów rejonowych z zarzutem łamania zakazu. Sądy rejonowe we wszystkich trzech przypadkach uznały, że ustawowa zakaz handlu w niedzielę został złamany i postanowiły ukarać przedsiębiorców. Ci odwołali się do sądu drugiej instancji, gdzie rację przyznano im z kolei – uznano, że prowadzenie dodatkowej działalności w zakresie biura podróży, wypożyczalni sprzętu sportowego albo punktu informacji turystycznej uprawnia do otwierania sklepów także w niedziele objęte zakazem handlu.

Tym razem jednak, pomimo takich korzystnych dla przedsiębiorców wyroków, nie ma chętnych do naśladownictwa gdyż powszechnie uznano, że sprawa nie jest jednoznacznie przesądzona. Po części za sprawą Zbigniewa Ziobro, który w kwietniu br. jako prokurator generalny wniósł kasację do wszystkich tych wyroków uchylających kary.

Nie jest jednak wykluczone, że jeśli wynik kasacji będzie korzystny dla firm handlowych, szybko znajdą one naśladowców i geografia sklepów, w których można zrobić zakupy w niedzielę bez zerkania w spis niedziel handlowych, znów się zmieni.