Polska od momentu akcesji do wspólnoty otrzymała ponad 238,7 miliarda euro transferów z funduszy Unii Europejskiej, wynika z raportu przygotowanego przez ekspertów na zlecenie Fundacji Przyjazny Kraj.

• Fundacja Przyjazny Kraj wraz z ekspertami z różnych dziedzin przygotowała raport „Polska w Unii Europejskiej. Bilans korzyści”. W przyszłym roku upłyną dwie dekady naszego członkostwa we Wspólnocie.
• Za każdą złotówkę wpłaconą do unijnego budżetu otrzymaliśmy trzy złote na dofinansowanie rozwoju, wynika z raportu.
• Według danych resortu finansów łączne transfery do Polski od początku członkostwa w Unii Europejskiej, to jest od 1 maja 2004 roku, do 31 kwietnia 2023 roku – wynoszą łącznie 237,8 miliarda euro. W tym czasie Polska wpłaciła do unijnego budżetu 79,1 miliarda euro, co stanowi równowartość jednej trzeciej uzyskanych transferów.

Fundacja Przyjazny Kraj zleciła przygotowanie raportu „Polska w Unii Europejskiej. Bilans korzyści” ekspertom, w tym ekonomistom, którzy dotarli do najbardziej wiarygodnych danych. Przedstawili je bez komentarza i uwag własnych, co notabene podnosi wiarygodność opracowania.

Można oczywiście dyskutować z faktami, danymi statystycznymi czy z zestawieniami z minionych niemal 20 lat. I otwarcie można się spierać, jakie ewentualnie popełniono błędy w wykorzystaniu środków unijnych i czy rzeczywiście wszystkie inwestycje były celowe – ale taka powinna być rola raportów: tworzą podstawę do wypracowania własnego stanowiska. 

Polska za każdą złotówkę wpłaconą do budżetu unijnego otrzymała 3 złote w postaci funduszy rozwojowych

„Europejskie programy wsparcia finansowego dla Polski w okresie przedakcesyjnym zasiliły polską gospodarkę kwotą około 6,9 miliarda euro. Według danych resortu finansów łączne transfery do Polski od początku członkostwa w Unii Europejskiej – to jest od 1 maja 2004 roku do 31 kwietnia 2023 roku – wynoszą łącznie 237,8 miliarda euro. Przeważająca ich część, bo aż 65,1 procent stanowią środki w ramach polityki spójności, a dalsze 31,4 procent to sumy przeznaczone na wspieranie rolników i obszarów wiejskich” – pisze w swoim opracowaniu ekonomistka, prof. Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.

I podaje, że od początku akcesji do końca kwietnia 2023 roku Polska wpłaciła do unijnego budżetu 79,1 miliarda euro, co stanowi równowartość jednej trzeciej uzyskanych transferów. „W całym omawianym okresie Polska była największym beneficjentem unijnego budżetu w wielkościach absolutnych, w kategoriach zarówno brutto, jak i netto.(…) Istotną rolę w całości inwestycji w Polsce odgrywają wydatki publiczne, nieco ponad 4 procent PKB (Produktu Krajowego Brutto), przy czym w około 60 procentach były one, w ostatnich latach, finansowane ze środków unijnych” – precyzuje.

Prócz bezpośrednich transferów z Unii Europejskiej, który trafiały do budżetu państwa lub kierowane były do samorządów na konkretne inwestycje, niezwykle ważne jest tu spojrzenie na polską gospodarkę w szerszym ujęciu.

Otwarcie nowych rynków, połączone ze swobodnym przepływem pracowników, towarów i kapitału, to dodatkowa wartość, jaka została wykorzystana przez polskie przedsiębiorstwa, ale także kolejne rządy, które dzięki racjonalnej polityce zachęt, doprowadziły do wzrostu – na niespotykaną skalę w Europie – inwestycji zagranicznych.

Polska w czasie swojej obecności w Unii Europejskiej zmniejszyła dystans rozwojowy i zwiększyła eksport na skalę niespotykaną na naszym kontynencie

Kolejny fragment raportu dotyczy perspektyw makroekonomicznych wynikających z naszej obecności w strukturach Unii Europejskiej. Tymi zagadnieniami zajął się ekonomista, wykładowca akademicki, główny doradca ekonomiczny PwC prof. Witold M. Orłowski.

Z jego oceny sytuacji wynika, że „w momencie akcesji Polski do Unii Europejskiej polski PKB per capita był znacznie niższy niż u wszystkich dotychczasowych krajów członkowskich. Najsłabiej rozwinięta Grecja i Portugalia miały PKB per capita niemal dwukrotnie wyższy od polskiego. Istniała więc ogromna luka rozwojowa w stosunku do krajów Europy Zachodniej, która do dramatycznie wielkich rozmiarów urosła w latach 1950-1989. (…) W ciągu 19 lat członkostwa nasz PKB zwiększył się z 40 procent do 76 procent poziomu zachodnioeuropejskiego”.

Profesor Orłowski akcentuje też kilka spektakularnych danych, ukazujących, jak bardzo zmieniła się konkurencyjność polskiej gospodarki i jaki ma na to wpływ nasza obecność w Unii: „Łączna, skumulowana wartość aktywów posiadanych w Polsce przez zagraniczne firmy z tytułu dokonanych w naszym kraju bezpośrednich inwestycji zagranicznych wzrosła z 46 miliardów euro w 2003 do 301 miliardów euro w 2022 roku. W tym czasie łączny eksport towarów i usług mierzony w euro wzrósł 7,3 razy z 59 miliardów euro do 432 miliardów euro”.

Już w 2005 roku, czyli zaledwie kilkanaście miesięcy po naszym członkostwie we Wspólnocie, pojawiła się nadwyżka w wymianie handlowej. Można także oszacować, że dzięki swobodzie wymiany gospodarczej nasz wzrost PKB rocznie był wyższy o co najmniej 1 procent. Niektórzy ekonomiści mówią nawet, że ten wpływ wynosił od 1,9- 2,6 procent.

Oddziaływanie akcesji Polski do Unii Europejskiej na sytuację rolnictwa i rolników przeanalizowano już wielokrotnie. Wsparcie dla rolników przybrało postać dopłat bezpośrednich, dofinansowania przetwórstwa rolno-spożywczego, otwarcia rynku na polskie produkty i żywność.

Prof. Walenty Poczta, ekonomista w Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, twierdzi, że „od początku akcesji do czerwca 2023 roku z unijnego budżetu sektor rolno-żywnościowy został wsparty łącznie kwotą 75,4 miliarda euro z funduszy WPR (wspólna polityka rolna), a latach 2004-2006 dodatkowo kwotą 1,2 miliarda euro z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnych, zaliczanego wówczas do polityki spójności. Udział rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich we wszystkich transferach z unijnego budżetu do Polski wyniósł zatem około 32 procent”.

Polskie rolnictwo i przemysł rolno-spożywczy zawdzięczają funduszom unijnym skok cywilizacyjny

Ważne, że polska wieś wykorzystała swą szansę, na co wskazuje m.in. wzrost eksportu na niespotykaną w pozostałych krajach członkowskich skalę. Pozwoliło to stworzyć prawie milion nowych miejsc pracy w całym sektorze produkcji i przetwórstwie rolno-spożywczym.

Jak twierdzi prof. Poczta „za sukcesy polskiego handlu zagranicznego produktami rolno-spożywczymi odpowiada głównie handel wewnątrzwspólnotowy. Do państw unijnych trafia około trzy czwarte eksportu tej grupy towarowej, W okresie przedakcesyjnym wartość tego eksportu wynosiła 5,3 miliarda euro, a w 2022 roku to było 47,6 miliarda euro”.

W omawianym raporcie podjęto także temat udziału funduszy europejskich w rozwoju infrastruktury Polski. To sprawa o kapitalnym znaczeniu dla naszego kraju, ponieważ inwestycje drogowe i kolejowe znacznie poprawiły komfort przemieszczania się.

Robert Azembski, dziennikarz specjalizujący się w tematyce inwestycji infrastrukturalnych, przeanalizował udział unijnych funduszy w rozwoju infrastruktury w Polsce. W jego ujęciu „od 2002 roku do końca 2021 roku Polska wydała na inwestycje w drogi krajowe ponad 208 miliardów złotych. Duży udział w tych realizacjach mają środki z funduszy unijnych. Od 2004 roku w ramach dofinansowania, nasz kraj otrzymał na ten cel ponad 104 miliardy złotych. W perspektywie finansowej Unii Europejskiej na lata 2014-2020 przewidziano nakłady na kolei w wysokości 10,2 miliarda euro. Przeznaczenie tak znacznych środków na inwestycje kolejowe związane jest z priorytetami Komisji Europejskiej określonymi w Białej Księdze związanych z przechodzeniem na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach i wzmacnianiem roli kolei w rozwoju zrównoważonego transportu”.

Raport Polska w Unii Europejskiej. Bilans korzyści” powstał na zamówienie Fundacji Przyjazny Kraj, redakcji naukowej opracowań przygotowanych przez ekspertów podjął się ekonomista dr Stanisław Kluza.