Zrozumienie koncepcji „diety zasłużonej”
W niedawnej rozmowie prowadzonej w jego podcaście z gastroenterologiem, doktorem Palem Manickamem, neurolog dr Sid Warrier przedstawił koncepcję „zarobiona dieta.”
Wyjaśnił, że jest to sposób na ponowne połączenie się z naszą ewolucyjną przeszłością, gdzie zdobywanie pożywienia wymagało wysiłku fizycznego. „Żadne jedzenie nie jest samo w sobie dobre ani złe, ale kontekst zmienia jego wpływ” – stwierdza w podpisie swojego filmu.
Według dr Warriera nasze mózgi są tak zaprogramowane, aby nas nagradzać dopamina – substancja poprawiająca samopoczucie – kiedy pracujemy na pożywienie, tak jak małpy wspinają się na drzewa w poszukiwaniu owoców, a tygrys musi polować, aby móc zjeść mięso. Jednak jeśli ktoś je żywność pakowaną lub żywność, której przygotowanie nie wymaga żadnego wysiłku, twierdzi, że może to oszukać mózg, aby pomyślał, że na te wysokokaloryczne posiłki zasłużył, co powoduje wyrzut dopaminy i sprawia, że mamy większą ochotę na niezdrowe jedzenie.
Deepa Nandy, dietetyczka sportowa i edukatorka ds. cukrzycy, mówi: „Koncepcję „diety zasłużonej” można powiązać z naszą ewolucyjną historią, w której zdobycie pożywienia wymagało wysiłku fizycznego, niezależnie od tego, czy było to polowanie, zbieractwo czy rolnictwo. Proces ten prawdopodobnie spowodował, że nasze mózgi uwolniły dopaminę, neuroprzekaźnik kojarzony z przyjemnością i nagrodą, w odpowiedzi na pomyślne zdobycie pożywienia”.
Ideą przestrzegania zapracowanej diety jest to, że wkładanie wysiłku w zdobywaniu i przygotowywaniu jedzenia, nasze mózgi otrzymują odpowiednie sygnały, że zasłużyliśmy na nagrodę, łagodząc naszą reakcję dopaminową i promując zdrowsze nawyki żywieniowe.
W dzisiejszych czasach Nandy zgadza się, że ten mechanizm ewolucyjny może nadal wpływać na to, jak postrzegamy nagrody żywnościowe. Wysiłek włożony w zdobycie pożywienia (poprzez przygotowanie lub gotowanie) może poprawić postrzeganie nagrody w mózgu, sprawiając, że jedzenie będzie bardziej satysfakcjonujące i potencjalnie zmniejsza prawdopodobieństwo przejadania się.
Wpływ przygotowania posiłku na postrzeganie nagrody przez mózg
Opierając się na sugestii doktora Warriera, Nandy twierdzi, że gotowanie własnego posiłku może rzeczywiście stymulować uwalnianie endorfin, neuroprzekaźników działających jak: naturalne środki przeciwbólowe i poprawiające nastrój.
„Gotując osiągasz poczucie spełnienia, które może wywołać wydzielanie endorfin i sprzyjać poczuciu szczęścia i dobrego samopoczucia” – dodaje. Gotowanie może być także aktywnością towarzyską, jeśli robi się to z rodziną lub przyjaciółmi. Pozytywne interakcje społeczne mogą wyzwalać wydzielanie endorfin – mówi, zwiększając ogólną radość z gotowania.
Korzyści z diety zarobionej
Nandy zwraca uwagę, że stosowanie takiego podejścia do diety ma wiele zalet. Niektóre z nich obejmują:
* Lepsza jakość odżywcza: osoby chętniej korzystają z całych, pożywnych składników podczas przygotowywania własnych posiłków, co prowadzi do zdrowszej diety.
*Kontrola porcji: Gotowanie w domu pozwala na lepszą kontrolę nad porcją rozmiary porcjizmniejszając ryzyko przejadania się.
*Uważne jedzenie: Wypracowana dieta zachęca do bardziej uważnego związku z jedzeniem, promując satysfakcję i docenianie posiłków, co może pomóc w kontrolowaniu wagi.
*Ograniczone spożycie przetworzonej żywności: Dzięki priorytetowemu traktowaniu domowych posiłków następuje naturalne ograniczenie spożycia przetworzonej żywności, która często zawiera dużo cukrów, tłuszczów i pustych kalorii.
Mechanizmy neurologiczne i psychologiczne wspierające zdrowsze nawyki żywieniowe
„Akt zdobywania pożywienia poprzez wysiłek angażuje zarówno mechanizmy neurologiczne, jak i psychologiczne. Neurologicznie zwiększone uwalnianie dopaminy w oczekiwaniu na jedzenie przygotowaliśmy się wzmacnia pozytywne zachowania żywieniowe” – ujawnia Nandy.
Z psychologicznego punktu widzenia poczucie spełnienia wynikające z przygotowania posiłku może zwiększyć poczucie własnej wartości i promować bardziej pozytywne relacje z jedzeniem. Może to prowadzić do bardziej świadomych, zdrowych wyborów żywieniowych, a także większej chęci do inwestowania czasu i wysiłku w przygotowanie posiłków.
Co więcej, wypracowana dieta może wzmocnić umiejętności samoregulacji, wymagając planowania i wysiłku, które są kluczowymi elementami utrzymania zdrowych nawyków żywieniowych w miarę upływu czasu.
