W niedawnym badaniu opublikowanym w Cukrzyca i endokrynologia Lancetbadacze przeprowadzili metaanalizę długoterminowych, zakrojonych na dużą skalę, randomizowanych, kontrolowanych badań klinicznych z podwójnie ślepą próbą, aby określić wpływ leczenia statynami na pogorszenie glikemii i rozpoznanie cukrzycy.

Miażdżycowa choroba układu krążenia jest poważnym problemem zdrowotnym na całym świecie, a cukrzyca odgrywa znaczącą rolę. Statyny, które mają ograniczone skutki uboczne, mogą zwiększać częstość występowania cukrzycy w porównaniu z placebo lub standardowym leczeniem. Jednak ze względu na niedostatek dowodów na potrzeby tych metaanaliz ocena wpływu leczenia statynami na prawdopodobieństwo zachorowania na nową cukrzycę jest niewystarczająca. Wiedza o osobach obciążonych wysokim ryzykiem w przypadku wystąpienia dodatkowego ryzyka po rozpoczęciu leczenia oraz o tym, w jaki sposób terapia statynami wpływa na kontrolę glikemii u osób z rozpoznaną cukrzycą, jest ograniczona.

Badanie: Wpływ terapii statynami na rozpoznanie nowo rozpoznanej cukrzycy i pogorszenie glikemii w dużych, randomizowanych, zaślepionych badaniach nad statynami: metaanaliza danych poszczególnych uczestników. Źródło zdjęcia: Roger Ashford / Shutterstock

O badaniu

W niniejszej metaanalizie badacze badali wpływ leczenia statynami na kontrolę glikemii i ryzyko rozwoju cukrzycy.

Zespół przeszukał bazy danych Cochrane Central Register of Controlled Trials i Medline pod kątem podwójnie zaślepionych, randomizowanych, kontrolowanych badań opublikowanych w okresie od stycznia 1990 r. do kwietnia 2022 r., w szczególności oceniających wpływ statyn na rozpoznawanie przypadków cukrzycy i pogorszenie glikemii. Badanie obejmowało badania leczenia statynami przez ≥2,0 lata z udziałem ≥1000 osób objętych współpracą Cholesterol Treatment Trialists (CTT).

Naukowcy zebrali wszystkie zgłoszone zdarzenia niepożądane, metody leczenia i pomiary glikemii związane z cukrzycą w ramach włączonych badań. Ocenili wpływ leczenia statynami na występowanie cukrzycy i pogorszenie kontroli glikemii. Ustalili częstość występowania cukrzycy na podstawie zdarzeń niepożądanych związanych z cukrzycą, stosowania nowych leków hipoglikemizujących, poziomu glukozy we krwi na czczo wynoszącego ≥7,0 mmol/l, losowego poziomu glukozy we krwi wynoszącego ≥11,10 mmol/l oraz wartości hemoglobiny glikowanej (HbA1c) wynoszącej ≥6· 5%/. Stwierdzili pogorszenie kontroli glikemii u chorych na cukrzycę w wyniku powikłań związanych z kontrolą glikemii lub ketozą, częstszym przyjmowaniem leków hipoglikemizujących, rozpoczęciem podawania insuliny lub wzrostem stężenia HbA1c o ≥0,5%.

Zespół zastosował metodę ważoną odwrotną wariancją (IVW) do oceny wpływu przydzielenia pacjentów do terapii statynami na średnie stężenie glukozy i wartości HbA1c po przypisaniu do grupy terapeutycznej. Wykorzystali współczynniki częstości (RR) dla wszystkich schematów leczenia statynami, aby oszacować bezwzględną nadmierną roczną częstość występowania cukrzycy, stratyfikując według wyjściowych kwartylów glikemii i punktacji ryzyka wystąpienia cukrzycy. Przeprowadzili analizy podgrup według charakterystyki wyjściowej, roku leczenia i różnych intensywności lub schematów leczenia statynami. Zamapowali terminy dotyczące zdarzeń niepożądanych w Słowniku medycznym dotyczącym działań regulacyjnych i zidentyfikowali leki obniżające poziom glukozy, korzystając ze słownika leków opracowanego w Martindale.

Wyniki

Spośród włączonych badań w 19 porównywano leczenie statyną z placebo [123,940 individuals, 21% (n=25,701) diabetics; four-year follow-up (median)]i w czterech randomizowanych badaniach porównano leczenie statynami o wysokiej intensywności z leczeniem o niskiej do umiarkowanej intensywności (30 724 osób, 5340 (17%) pacjentów z cukrzycą; pięcioletni okres obserwacji (mediana)]. statyny o umiarkowanej intensywności zwiększały częstość występowania cukrzycy o 10% [2,420 cases among 39,179 statin recipients (1.3% each year) versus 2,214 cases among 39,266 placebo recipients [1.2% annually; RR, 1.1]. Spożywanie statyn o dużej intensywności zwiększało ryzyko cukrzycy o 36% (1221 z 9935 osób przydzielonych do grupy otrzymującej statyny (4,8% każdego roku) w porównaniu z 905 z 9859 osób przydzielonych do grupy placebo (3,5% każdego roku)].

W każdym badaniu naukowcy określali ryzyko wystąpienia cukrzycy wśród osób otrzymujących placebo na podstawie liczby osób, u których wykonano jeden lub więcej kontrolnych pomiarów hemoglobiny glikowanej; odsetek ten był znacząco wyższy w badaniach ze statynami o dużej intensywności niż w badaniach ze statynami o małej lub umiarkowanej intensywności. W rezultacie odczyty HbA1c były kluczowym czynnikiem predykcyjnym stopnia bezwzględnego nadmiaru w typach badań, zamiast proporcjonalnego zwiększenia ryzyka cukrzycy związanej z terapią barwioną.

Wśród pacjentów bez cukrzycy na początku badania średni poziom glukozy we krwi wzrósł o 0,040 mmol/l po leczeniu statynami. Średnie stężenie HbA1c wzrosło o 0,060% i 0,080% po zastosowaniu statyn o odpowiednio niskiej i umiarkowanej intensywności oraz o wysokiej intensywności. Wśród osób z wyjściowymi pomiarami glikemii zespół odnotował 62% przypadków cukrzycy wśród osób z najwyższego kwartyla rozkładów wyjściowych. Względny wpływ leczenia statynami na częstość występowania cukrzycy był stały w różnych populacjach i przez cały czas. U osób chorych na cukrzycę na początku badania współczynniki częstości pogorszenia glikemii wynosiły 1,1 i 1,2 odpowiednio dla statyn o niskiej do umiarkowanej i dużej intensywności w porównaniu z placebo.

Badanie wykazało, że statyny powodują umiarkowany wzrost liczby nowych rozpoznań cukrzycy, szczególnie wśród osób, których wyjściowe wskaźniki glikemii znajdują się w pobliżu wartości odcięcia diagnostycznego. Jednakże zmniejszenie ryzyka sercowo-naczyniowego obserwowane w przypadku stosowania statyn przewyższa wszelkie potencjalne działania niepożądane. Bezwzględne zalety stosowania statyn przeważają nad dodatkowymi zagrożeniami związanymi z nieznacznym wzrostem glikemii, jaki powodują. Wyniki badania powinny pomóc w opracowaniu wytycznych klinicznych dotyczących postępowania z pacjentami leczonymi statynami. Dowody na pozytywny wpływ leczenia na główne zdarzenia naczyniowe zapewniają pewność co do ogólnych zalet stosowania statyn u osób, które są zagrożone cukrzycą lub już ją rozwinęły.