Unia Europejska formalnie zamknie trwający od sześciu lat spór o praworządność w Polsce – oznajmiła 6 maja przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen.

Nowy rząd Polski, sprawujący władzę od połowy grudnia, podjął szereg kroków, aby odpowiedzieć na skargi UE dotyczące praworządności, która – jak od dawna podkreślała Bruksela – poprzednia administracja Prawa i Sprawiedliwości (PiS) skompromitowana przez szeroko zakrojone reformy sądownictwa w imię suwerenności narodowej i polityki populistycznej.

W odpowiedzi na PiS UE uruchomiła tzw. procedurę art. 7, która mogła zawiesić jej prawo głosu, a także ograniczyć dostęp Polski do funduszy unijnych. Urzędujący polski rząd premiera Donalda Tuska uczynił ponowne otwarcie źródła finansowania kluczowym punktem kampanii przed wyborami w październiku ubiegłego roku.

„Dziś rozpoczyna się nowy rozdział dla Polski. Uważamy, że po ponad sześciu latach procedurę na podstawie art. 7 można zamknąć” – powiedziała von der Leyen.

„Gratuluję premierowi Tuskowi i jego rządowi tego ważnego przełomu. Jest to wynik ich ciężkiej pracy i zdecydowanych wysiłków na rzecz reform. Trwające przywracanie praworządności w Polsce jest dobre dla Polaków i całej Unii. Jest to świadectwo odporności praworządności i demokracji w Europie” – dodała von der Leyen.

Zarówno von der Leyen, jak i Tusk należą do tej samej europejskiej grupy politycznej, Europejskiej Partii Ludowej (PPE). Von der Leyen startuje w przyszłomiesięcznych wyborach do Parlamentu Europejskiego i jest głównym kandydatem EPP na stanowisko przewodniczącego Komisji na nową kadencję.

W lutym Polska przedstawiła szereg środków legislacyjnych i innych mających na celu cofnięcie zmian w sądownictwie wymuszonych przez PiS.

Kluczowymi założeniami są zmiany w Sądzie Najwyższym – Trybunale Konstytucyjnym – i organie nominującym sędziów KRS, które zdaniem rządu Tuska PiS zaprojektował tak, aby stały się narzędziami partyjnymi. Reformom przejdą także Sąd Najwyższy, sądy powszechne i prokuratura.

Zasadniczy problem systemu ustanowionego przez PiS jest natury prawnej i mało atrakcyjnej dla szerszej opinii publicznej – chyba, że ​​akurat ma się do czynienia ze sprawą sądową.

Dzieje się tak dlatego, że wątpliwe prawnie nominacje sędziowskie dokonane przez KRS dostarczają przesłanek podważających jakiekolwiek orzeczenie sądu dotyczące tych nominacji; ma to zastosowanie aż do Sądu Najwyższego.

W jednej ze spraw Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC) orzekł w 2021 r., że polska firma nie może uzyskać sprawiedliwego procesu, ponieważ polski rząd bezprawnie powołał sędziego Trybunału Konstytucyjnego, który rozpatrzył sprawę spółki.

Bruksela zaczęła łagodzić ograniczenia finansowe nałożone na Polskę, gdy w lutym rząd Tuska przedstawił plan reform. W odpowiedzi Komisja ogłosiła zielone światło dla uwolnienia 137 miliardów euro z unijnego funduszu naprawy pandemii i puli środków spójności.

W kwietniu Unia Europejska przekazała Polsce 6,3 mld euro z funduszu naprawy po pandemii.

Wpływ wypłaty – i innych, które nastąpią w tym roku – będzie zauważalny w gospodarce pod koniec tego roku, choć znaczny wzrost spodziewany jest dopiero w 2025 r., gdyż potrzeba czasu na przyspieszenie inwestycji.

Przewiduje się, że pieniądze te pobudzą w przyszłym roku wzrost gospodarczy Polski do 4–5%.

„Wspaniała wiadomość z Brukseli dzisiaj! Dziękuję Pani Prezydent von der Leyen za współpracę i wsparcie! Polska konsekwentnie przywraca praworządność. Jesteśmy zdeterminowani i oddani naszym wspólnym europejskim wartościom” – oświadczył minister sprawiedliwości Adam Bodnar w poście w serwisie X.

Komisja przedstawi teraz analizę stanu praworządności w Polsce na posiedzeniu Rady do Spraw Ogólnych w dniu 21 maja.