Zdjęcia algierskiej bokserki Imane Khelif i Tajwańczyka Lin Yu-tinga na podium medalowym w Paryżu przejdą do historii jako jedne z najbardziej niezapomnianych zdjęć Igrzysk Olimpijskich 2024.

Rozgorzała gorąca debata na temat decyzji Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego o dopuszczeniu duetu do rywalizacji w kobiecym boksie w Paryżu, pomimo dyskwalifikacji zawodniczek z ubiegłorocznych Mistrzostw Świata Kobiet za niespełnienie kryteriów kwalifikacyjnych.

W obliczu upału nauka rzuca coraz więcej światła na nasze zróżnicowane chromosomy i korzyści, jakie mogą przynieść sportowi.

Jednak badania trwają i nawet wśród ekspertów, którzy poświęcają swoje życie zawodowe na pracę nad tym zagadnieniem, występują rozbieżne interpretacje tego, co mówi nam nauka.

Wiemy, że proces determinacji płci zaczyna się, gdy płód się rozwija. Większość kobiet otrzymuje dwa chromosomy X (XX), podczas gdy większość mężczyzn otrzymuje chromosom X i Y (XY).

Chromosomy wpływają na płeć człowieka. Ale hormony są również ważne, przed urodzeniem – jak również później, w okresie dojrzewania. Podczas gdy dziecko wciąż rośnie w łonie matki, hormony pomagają rozwijać się narządom rozrodczym.

Jednak w pewnym momencie ciąży narządy rozrodcze niektórych dzieci nie rozwijają się tak, jak u większości ludzi.

Zjawisko to znane jest jako DSD: różnice w rozwoju płciowym.

Są grupą około 40 schorzeń obejmujących geny, hormony i narządy rozrodcze, które rozwijają się w łonie matki. Oznacza to, że rozwój płciowy danej osoby różni się od rozwoju płciowego większości innych ludzi.

Tego typu anomalie chromosomowe zdarzają się rzadko, ale stały się szczególnie widoczne w związku ze sporem bokserskim na igrzyskach olimpijskich.

Dyrektor naczelny Międzynarodowego Stowarzyszenia Boksu, Chris Roberts, powiedział BBC Sport, że po tym, jak obaj sportowcy zgodzili się na badania lekarskie, „u obu przypadków” znaleziono chromosomy XY.

Ale to nie jest takie proste.

Ponieważ warianty genetyczne są tak liczne i różnorodne, niektórzy eksperci twierdzą, że nie da się jednoznacznie stwierdzić, że każda osoba posiadająca chromosom Y jest mężczyzną, a każda osoba bez chromosomu Y jest kobietą.

„Samo badanie obecności chromosomu Y nie daje odpowiedzi na pytanie, czy ktoś jest mężczyzną czy kobietą” – mówi prof. Alun Williams, który bada czynniki genetyczne związane z wynikami sportowymi w Instytucie Sportu na Manchester Metropolitan University.

„To oczywiście bardzo dobry marker, ponieważ większość osób z chromosomem Y jest płci męskiej… ale nie jest to idealny wskaźnik”.

U niektórych osób z DSD chromosom Y nie jest w pełni uformowanym typowym męskim chromosomem Y. Może brakować mu części materiału genetycznego, może być uszkodzony lub zamieniony z chromosomem X, w zależności od wariantu.

Jeśli chodzi o płeć, decydujący jest zazwyczaj konkretny gen zwany SRY, co oznacza „region determinujący płeć chromosomu Y”.

„To jest to, co nazywa się genem make-male. To główny przełącznik rozwoju płciowego” – mówi dr Emma Hilton, biolog rozwojowy, który bada zaburzenia genetyczne. Jest również powiernikiem organizacji charytatywnej Sex Matters, która twierdzi, że Imane Khelif i Lin Yu-ting nie powinny brać udziału w zawodach, dopóki nie zostaną przeprowadzone dalsze testy.

Niektórzy ludzie rodzą się z chromosomami XY i utracili to, co dr Hilton nazywa genem „czyniącym mężczyznę”.

„Ci ludzie nie produkują testosteronu. Rozwijają bardzo typową kobiecą anatomię” – mówi dr Hilton.

Tak więc test identyfikujący chromosomy XY nie daje pełnego obrazu. A w przypadku Imane Khelif i Lin Yu-ting, IBA nie ujawniła szczegółów dotyczących sposobu, w jaki zostały przetestowane.

Dr Hilton mówi jednak, że u większości osób z chromosomami XY obecny jest gen SRY, który sprawia, że ​​stają się męskie.

U tych osób jądra zazwyczaj znajdują się wewnątrz ciała.

„Kiedy wchodzą w okres dojrzewania, zaczynają produkować testosteron, który jest podstawą męskiej przewagi w sporcie” – mówi dr Hilton.

Najbardziej znanym przykładem jest Caster Semenya – dwukrotna złota medalistka olimpijska i trzykrotna mistrzyni świata w biegu na 800 metrów, chociaż dr Alun Williams twierdzi, że nie ma bezpośrednich dowodów na to, że sportowcy z DSD mają taką samą przewagę jak typowi mężczyźni.

Przeszkodą jest gen niezbędny do wytworzenia zewnętrznych narządów płciowych – których chłopcy potrzebują, aby wyhodować penisa. Każda osoba z tym samym schorzeniem co Caster Semenya ma mutację w obrębie tego genu, która uniemożliwia mu normalne funkcjonowanie.

W łonie matki rozwija się męska anatomia, aż do ostatniego etapu rozwoju penisa, a gdy nie jest to możliwe, zaczyna rozwijać się srom i łechtaczka.

Jednak nie rozwijają się u nich żeńskie narządy rozrodcze: nie mają szyjki macicy ani macicy.

Te osoby nie mają okresu i nie mogą zajść w ciążę. Seks z mężczyznami może być trudny.

Odkrycie, że masz tego rodzaju mutację genetyczną, może być szokiem.

„Ostatnia kobieta, u której zdiagnozowaliśmy występowanie chromosomów XY, miała 33 lata” – mówi Claus Højbjerg Gravholt, profesor endokrynologii na Uniwersytecie w Aarhus, który przez ostatnie 30 lat zajmował się DSD.

Jego pacjentka zgłosiła się do niego, ponieważ nie miała pojęcia, dlaczego nie może zajść w ciążę.

„Odkryliśmy, że nie ma macicy, więc nigdy nie będzie mogła mieć dziecka. Była absolutnie załamana”.

Profesor Gravholt uważa, że ​​kwestionowanie własnej tożsamości płciowej może mieć destabilizujący wpływ, dlatego często kieruje swoich pacjentów do psychologa.

„Gdybym pokazał ci jej zdjęcie, powiedziałbyś: to kobieta. Ma kobiece ciało, jest żoną mężczyzny. Czuje się jak kobieta. I tak jest w przypadku większości moich pacjentów”.

Kiedy prof. Gravholt zapytał ją, dlaczego nie skonsultowała się z lekarzem w sprawie braku miesiączki, odpowiedziała, że ​​w jej rodzinie jest inna starsza kobieta, która nigdy nie miesiączkowała, więc nie uważa, żeby było to coś nienormalnego.

Profesor Gravholt natknął się na kolejną mutację genetyczną.

Zdiagnozował mężczyzn, którzy mają chromosomy XX – które normalnie występują u kobiet. „Ci mężczyźni są bezpłodni. Wyglądają jak normalni mężczyźni, ale ich jądra są mniejsze niż przeciętnie i nie produkują plemników. Zawsze jest to druzgocące, gdy się o tym dowiadują. Z wiekiem przestają produkować testosteron w sposób, w jaki robi to większość mężczyzn”.

W niektórych kulturach otwarte rozmowy o miesiączce i kobiecej anatomii nie są kulturowo akceptowalne. W niektórych częściach świata kobietom może brakować wykształcenia, aby zrozumieć, że w ich ciałach dzieje się coś nietypowego.

Dlatego też eksperci uważają, że wiele zaburzeń ze spektrum autyzmu (DSD) nigdy nie zostaje zdiagnozowanych, co oznacza, że ​​brakuje kompleksowych danych.

Jednak prof. Gravholt wskazuje na dane z Danii jako dobry wskaźnik.

„Dania jest prawdopodobnie najlepszym krajem na świecie pod względem gromadzenia tego typu danych – mamy krajowy rejestr wszystkich osób, które kiedykolwiek poddały się badaniu chromosomów”.

Twierdzi, że chromosomy XY u kobiet zdarzają się bardzo rzadko – w Danii jest to około jeden na 15 000.

Uważa jednak, że jeśli zsumujemy te liczne schorzenia genetyczne, to dotknięta nimi będzie jedna na 300 osób.

„Dowiadujemy się, że te wariacje są częstsze, niż myśleliśmy” – mówi prof. Gravholt. „Wiele pacjentów otrzymuje diagnozę w późniejszym wieku. Najstarsza osoba, u której zdiagnozowałem chorobę, była mężczyzną w wieku 60 lat”.

Czy osoby z różnicami w rozwoju płci mają niesprawiedliwą przewagę w sporcie? Krótka odpowiedź brzmi, że nie ma wystarczających danych, aby dojść do ostatecznego wniosku.

„Nie zdziwiłbym się, gdyby niektórzy ludzie z typem DSD mieli jakąś przewagę fizyczną nad kobietami” – mówi prof. Alun Williams. Te zalety mogą obejmować większą masę mięśniową, a także większe i dłuższe kości oraz większe organy, takie jak płuca i serce.

Twierdzi, że mogą mieć również wyższy poziom hemoglobiny we krwi, co poprawia dostarczanie tlenu do miejsc, w których pracują mięśnie, gdy jest on potrzebny.

„Niektóre osoby z pewnymi typami DSD mogą mieć przewagę w niektórych lub wszystkich tych elementach, w zakresie od 0 do 100%, w zależności od rodzaju DSD i jego dokładnej przyczyny genetycznej”.

Uważa, że ​​jego opinia jest reprezentatywna dla ekspertów w tej dziedzinie, ale potrzeba więcej dowodów.

Jeśli chodzi o Imane Khelif i Lin Yu-ting, nie mamy wystarczających informacji, aby stwierdzić, czy mają DSD, które należałoby regulować.

Regulacja elitarnych sportów, w których rywalizacja opiera się zazwyczaj na binarnych kategoriach płci, jest skomplikowana, ponieważ biologia samej płci jest złożona i nie jest wyłącznie binarna.

Dr Shane Heffernan ma doktorat z genetyki molekularnej w sporcie wyczynowym i obecnie pracuje nad artykułem na temat tego, co sportowcy sądzą o rywalach z DSD.

Twierdzi, że wszystko zależy od niuansów genetycznych danej osoby.

Na przykład kobiety z DSD znanym jako zespół niewrażliwości na androgeny mają chromosomy XY; produkują testosteron; ale ich ciała nie są wyposażone w zdolność do jego przetwarzania. Więc nie otrzymują żadnych korzyści z tego testosteronu, tak jak mężczyźni.

Dr Heffernan uważa, że ​​nie ma wystarczającej liczby znanych i przebadanych sportowców z DSD, aby móc wyciągnąć wiarygodne wnioski naukowe na temat tego, czy mają oni na pewno przewagę i czy powinni być uprawnieni, czy nie, do rywalizacji w kategorii kobiet.

Uważa, że ​​Międzynarodowy Komitet Olimpijski nie opiera swoich kryteriów kwalifikowalności na najlepszych dostępnych danych naukowych.

„To jest niepokojące. MKOl przyjmuje „założenie braku przewagi” – ale nie ma na to bezpośrednich dowodów, ani też, że sportowcy z DSD mają przewagę w osiągach wyłącznie z powodu ich zmienności genetycznej.

„Po prostu nie mamy wystarczającej ilości danych. Wiele osób zajmuje emocjonalne stanowisko, jeśli chodzi o włączenie do kategorii kobiet, ale jak MKOl może uzasadnić to stanowisko – bez danych, które by je wspierały?”

Jest jedną z wielu osób, które apelują do komitetu olimpijskiego, federacji międzynarodowych i rad finansujących badania nad sportowcami cierpiącymi na DSD. Przyznaje jednak, że jest to trudne, ponieważ w przypadku tych schorzeń istnieje duże ryzyko stygmatyzacji poszczególnych sportowców.

Niektórzy domagają się obowiązkowych testów na płeć na następnych igrzyskach olimpijskich. Wśród nich jest Reem Alsalem, specjalna sprawozdawczyni ONZ ds. przemocy wobec kobiet i dziewcząt.

„Badanie DNA jest teraz dziecinnie proste” – mówi dr Emma Hilton. „Wystarczy prosty wymaz z policzka, a jest to minimalnie inwazyjne”.

Jej zdaniem wymazy powinno się pobierać, gdy sportowcy po raz pierwszy rejestrują się na swoje pierwsze zawody partnerskie – zanim zaczną zdobywać medale i znajdą się w centrum uwagi, aby uniknąć tego, co stało się z Imane Khelif.

Ale wśród naukowców nie ma jednomyślności w tej sprawie.

„Wymaz z policzka nie pozwoli na wyciągnięcie jednoznacznych wniosków na temat płci danej osoby i jej potencjalnej przewagi w sporcie” – mówi prof. Williams.

Jego zdaniem kompleksowy test płciowy musiałby obejmować te trzy kategorie:

1. Genetyka (w tym poszukiwanie chromosomu Y i genu SRY „make-male”).

2. Hormony (w tym m.in. testosteron).

3. Reakcja organizmu na hormony, takie jak testosteron. Niektórzy ludzie mogą mieć chromosom Y, ale być całkowicie niewrażliwi na testosteron.

Jego zdaniem obecnie nie jest to praktykowane, ponieważ jest to kosztowne, wymaga osób o bardzo specjalistycznej wiedzy i istnieją wątpliwości etyczne co do procedury testowej.

„Ta ocena może być upokarzająca. Obejmuje pomiary najbardziej intymnych części anatomii, takich jak rozmiar piersi i łechtaczki, głębokość głosu, zasięg owłosienia ciała”.

Jedno jest pewne: ta kontrowersja nie ucichnie.

Na razie nauka nie jest jeszcze w stanie przedstawić ostatecznego poglądu na to, jak osoby o odmiennym składzie chromosomowym powinny być klasyfikowane na potrzeby sportu elitarnego. Ci, którzy spędzają życie próbując zrozumieć naukę, mają nadzieję, że ten ostatni spór będzie motorem napędowym bardzo potrzebnych badań.

BBC w szczegółach to nowy dom na stronie internetowej i w aplikacji dla najlepszych analiz i ekspertyz od naszych najlepszych dziennikarzy. Pod charakterystyczną nową marką przedstawimy Ci nowe perspektywy, które podważają założenia, i dogłębne raporty na temat największych problemów, aby pomóc Ci zrozumieć złożony świat. Będziemy również prezentować prowokujące do myślenia treści z BBC Sounds i iPlayer. Zaczynamy od małych rzeczy, ale myślimy na dużą skalę i chcemy poznać Twoje zdanie — możesz przesłać nam swoją opinię, klikając poniższy przycisk.