Świat znajduje się w fazie głębokiej transformacji demograficznej, a uwaga skupia się na starzeniu się społeczeństw. Do 2030 r. liczba osób w wieku 60 i więcej lat wzrośnie o ponad jedną trzecią, po raz pierwszy w historii przewyższając liczbę dzieci poniżej piątego roku życia. Tymczasem gwałtowny wzrost liczby chorób niezakaźnych (NCD) wśród młodszych grup wiekowych zwiększa obciążenie zasobów opieki zdrowotnej w miarę starzenia się populacji.

Dane z badania Global Burden of Disease Study z 2016 r. wyraźnie ilustrują ponurą rzeczywistość: znaczna część zgonów dorosłych wynika z możliwych do uniknięcia infekcji dolnych dróg oddechowych, takich jak grypa, choroba pneumokokowa i syncytialny wirus oddechowy (RSV).

Wywiera to bezprecedensową presję na wydatki publiczne i zasoby opieki zdrowotnej, którą dodatkowo potęgują zaległości w leczeniu oraz rosnące zagrożenia związane ze zmianą klimatu i opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe. Pomimo postępu w innowacjach i technologii w dziedzinie zdrowia, jedno z najbardziej opłacalnych narzędzi zdrowia publicznego, czyli szczepienia, pozostaje w znacznym stopniu niewykorzystane.

Przełomowe badanie przeprowadzone przez Biuro Ekonomiki Zdrowia zbadało społeczno-ekonomiczną wartość szczepień dorosłych. Analizując dane z czterech kluczowych programów szczepień – przeciwko grypie, chorobie pneumokokowej, wirusowi RSV i półpaścowi – w badaniu uwzględniono dane z 10 różnych krajów o różnym poziomie zamożności, kontekście społecznym i systemach opieki zdrowotnej.

Wyniki są zdumiewające. W próbie krajów programy szczepień dorosłych mogą zwrócić nawet 19-krotność początkowej inwestycji. To jest sygnał alarmowy. Aby stawić czoła rosnącym zagrożeniom dla naszych systemów opieki zdrowotnej, musimy dokonać zmiany paradygmatu w ustalaniu priorytetów w budżecie na opiekę zdrowotną, przyjmując nastawienie nastawione przede wszystkim na profilaktykę, które odblokuje pełną wartość i korzyści płynące ze szczepień.

Maksymalizacja wpływu szczepień dorosłych na odporność systemu opieki zdrowotnej

Nie można zaprzeczyć, że podejście do szczepień uwzględniające całe życie, obejmujące okres dorosłości, nie tylko zapobiega chorobom i zmniejsza śmiertelność, ale także sprzyja zdrowemu starzeniu się, pozwala leczyć choroby współistniejące z chorobami niezakaźnymi oraz zmniejsza ryzyko oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe i związanego z tym wykorzystania zasobów systemu opieki zdrowotnej.

Starzenie się społeczeństwa jest nieodwracalnym trendem ogólnoświatowym. Dlatego zapobieganie infekcjom staje się kluczowe, szczególnie w przypadku osób cierpiących na choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca lub choroby układu krążenia, gdzie infekcja stwarza większe ryzyko powikłań i śmierci. Na przykład szczepienie przeciw grypie znacząco zmniejsza ryzyko zachorowania na grypę w jednym sezonie i poprawia przeżycie pacjentów chorych na raka. Coraz częściej zdaje sobie sprawę, że szczepionki zapewniają dodatkową wartość w zakresie utrzymania regularnych usług opieki zdrowotnej i ograniczenia nadmiernego popytu.

Szczepienia odgrywają również kluczową rolę w zwalczaniu oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, ponieważ zapobiegają licznym chorobom, począwszy od infekcji pierwotnych i wtórnych, związanych ze stosowaniem lub niewłaściwym stosowaniem środków przeciwdrobnoustrojowych, ograniczając w ten sposób rozwój oporności na antybiotyki. Badania wykazały znaczną redukcję przepisywanych antybiotyków w przypadku chorób grypopodobnych wśród zaszczepionych dorosłych z grupy niskiego ryzyka. Jednak wpływ szczepień jest często pomijany w analizach opłacalności.

Szczepienia dorosłych jako inwestycja kapitałowa

Rozszerzanie zasięgu szczepień nie dotyczy wyłącznie zdrowia osobistego; to strategiczna inwestycja w odporność naszych systemów opieki zdrowotnej, społeczeństw i gospodarek.

W różnych krajach programy szczepień wykazały znaczną wartość, wielokrotnie przewyższającą ich koszty. Stwarza to rządom nieodpartą okazję do zapobieżenia drastycznym środkom w świecie, który już stoi przed presją systemu opieki zdrowotnej, oraz do wzmocnienia dobrobytu narodowego.

Konkretnie oznacza to, że miliardy dolarów korzyści pieniężnych netto wracają do społeczeństwa. Według Office of Health Economics każda osoba zaszczepiona przeciwko grypie, chorobie pneumokokowej, wirusowi RSV i półpaścowi generuje średnią wartość społeczną do 4637 dolarów. Zwiększając zasięg szczepień, rządy mogą zbudować zdrowsze społeczeństwo i bardziej odporną gospodarkę.

Warunki, którym można zapobiegać dzięki szczepieniom, kosztują obecnie gospodarki G20 1 bilion dolarów rocznej utraty produktywności wśród osób w wieku 60–64 lat. Wartość produktywności uodpornionych populacji stanowi kolejny przekonujący argument przemawiający za korzyściami ekonomicznymi wynikającymi z programów szczepień dorosłych. Na przykład w Australii i Republice Południowej Afryki zaszczepienie przeciwko grypie zaledwie 15 procent populacji mogłoby zmniejszyć o połowę całkowity spadek produktywności w całej społeczności. Podobnie szczepienia przeciwko pneumokokom przynoszą znaczne korzyści ekonomiczne i mogą zmniejszyć straty produktywności o 124 miliony euro rocznie w samych Włoszech.

Wzmacnianie zdrowia i bogactwa: imperatyw szczepień

Solidne programy szczepień dorosłych są niezbędnym pomostem umożliwiającym wykorzystanie pełnego potencjału profilaktycznej opieki zdrowotnej. Aby zapewnić ich odporność i skuteczność, programy te wymagają solidnego wsparcia finansowego i politycznego. Biorąc pod uwagę zwrot z inwestycji porównywalny z programami szczepień dla dzieci, nadanie priorytetu szczepieniom dorosłych oferuje znaczną wartość dla systemów opieki zdrowotnej, społeczeństw i gospodarek. Pilna potrzeba działania ma ogromne znaczenie w obliczu palących globalnych wyzwań zdrowotnych, z których wiele można złagodzić poprzez priorytetowe traktowanie profilaktyki. Zjednoczmy się i wytyczajmy drogę ku bardziej odpornej przyszłości dla wszystkich.