Leki na odchudzanie to już powszechnie znane słowo i robi się poważnie

W obliczu całego szumu wokół „cudownych” leków na odchudzanie, łatwo jest stracić z oczu ich kliniczne znaczenie – zarówno dobre, jak i złe.

Po pierwsze, dobre. Bez wątpienia agonisty receptora GLP-1 (GLP-1 R+) miały znaczący wpływ kliniczny, poprawiając kontrolę glikemii, promując utratę wagi i zmniejszając ryzyko sercowo-naczyniowe u pacjentów z cukrzycą typu 2 i otyłością.

Najlepiej znane pod nazwami handlowymi Ozempic i Wegovy, są to w zasadzie te same leki, zawierające substancję czynną semaglutyd, stymulator GLP-1, który zwiększa wydzielanie insuliny i hamuje wydzielanie glukagonu.

Ozempic nie jest lekiem przeznaczonym wyłącznie do odchudzania (jest to lek na cukrzycę typu 2), ale sprytni pacjenci, którzy są w stanie zapłacić, mają wiele możliwości uzyskania recepty.

Rynek GLP-1 R+ jest znaczący i rośnie. Ostrożne szacunki mówią o dwucyfrowej wartości miliardów dolarów, a prognozowany zrównoważony wzrost zbliża się do dwucyfrowej CAGR. Jest on napędzany głównie przez rosnącą penetrację populacji pacjentów z cukrzycą i otyłością.

Na odchudzaniu wyraźnie można zarobić duże pieniądze. Novo Nordisk, producent Wegovy i Ozempic, ma teraz wyższą kapitalizację rynkową niż roczne PKB swojego kraju ojczystego, Danii.

Wpływ firm farmaceutycznych na gospodarkę Danii jest tak duży, że kraj ten był w stanie utrzymać stopy procentowe na niższym poziomie niż państwa UE, a firmy farmaceutyczne odpowiadały za niemal cały wzrost eksportu w kraju w latach 2021–2023.

Podobnie jak wiele najlepszych leków, GLP-1 R+ przejmuje kontrolę nad mechanizmami regulacyjnymi już obecnymi w organizmie.

GLP-1 to naturalnie występujący hormon, który krąży po ciele, aby dać znać wielu tkankom, że właśnie zjadłeś posiłek i nadszedł czas, aby poradzić sobie z nadchodzącym ładunkiem cukrów i tłuszczów. Działa w następujący sposób.

• Zwiększa produkcję insuliny i zmniejsza produkcję przeciwstawnego hormonu – glukagonu. Efektem tej zmiany stosunku jest usunięcie glukozy z krwiobiegu i zatrzymanie jej pompowania z wątroby.

• Głęboko w mózgu ukryte jest jądro łukowate (ARC), które jest częścią sieci neuronowej kontrolującej apetyt. GLP-1 działa tutaj, dając ci uczucie sytości po posiłku, więc nie zachowujesz się jak Henryk VIII w chińskim bufecie all-you-can-eat.

• ARC jest również centralnym koordynatorem innych kaskad hormonalnych i neuronalnych regulujących hedonistyczną przyjemność obżarstwa i senność poposiłkową. Jego działanie jest częściowo pośredniczone przez transkrypt regulowany kokainą i amfetaminą (CART), dlatego użytkownicy Ozempic mogą sprawiać wrażenie, że biorą inne narkotyki.

Ciężar na próżno

Oszukanie organizmu i sprawienie, że myśli, że spożyto duży posiłek, okazało się skuteczne w zaburzaniu homeostazy energetycznej.

Zazwyczaj organizm ma określoną masę ciała i skład tkanek, a zużycie i wydatkowanie energii dostosowuje się tak, aby utrzymać te wartości.

Gdy wszystkie te mechanizmy bilansu energetycznego ewoluowały, były wysoce skuteczne, ponieważ zdobywanie pożywienia miało koszt energetyczny. Bardzo trudno było przewlekle przedawkować kalorie.

Dziś łatwo jest popaść w myślenie oparte na pozytywnym sprzężeniu zwrotnym, w którym nadmierne spożycie energii oznacza mniejszą możliwość ćwiczeń ze względu na nagromadzoną tkankę tłuszczową.

Koszt energetyczny „Deliveroo” i innych jest minimalny, podczas gdy zawartość kaloryczna jedzenia na wynos jest zazwyczaj zaskakująco wysoka.

Krótkoterminowa korzyść jest oczywista. Ale co z długoterminowymi efektami tych cudownych leków na ciała niekoniecznie przystosowane do szybkiego przełączania się między odczuwanym głodem a ucztą?

W tym przypadku obraz może być mniej różowy, a długotrwałe stosowanie GLP-1 R+ może ujawnić pewne problematyczne objawy kaca biochemicznego.

Jednym z największych zagrożeń, jakie mogą się pojawić, jest wpływ GLP-1 R+ na mechanizmy nadmiernej nagrody w mózgu. Zmniejszanie regulacji ścieżek, które sprawiają, że człowiek czuje się szczęśliwy, jest niebezpiecznym przedsięwzięciem.

Komitet ds. bezpieczeństwa Europejskiej Agencji Medycznej, PARC, monitoruje obecnie częstość występowania działań niepożądanych o charakterze psychiatrycznym w przypadku tej kategorii leków w związku z dowodami na zwiększoną częstość występowania depresji, samookaleczeń, a nawet samobójstw wśród pacjentów.

Inne, długoterminowe skutki uboczne nie są jeszcze znane, chociaż zgłaszano przypadki działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego.

A co się dzieje, gdy odstawisz te stosunkowo drogie leki? Jeśli potrzebujesz leków, aby utrzymać wagę, możesz ich potrzebować przez całe życie.

Odstaw je, a przyrost masy ciała będzie szybki. Recepty GLP-1 R+ nie należy traktować jako alternatywy dla zdrowego odżywiania i regularnych ćwiczeń.

Ponieważ obecna grupa pacjentów testuje długoterminowe skutki tych leków, trudno być pewnym przyszłości. Jeśli, jak się tymczasowo wydaje, GLP-1 R+ zrewolucjonizuje leczenie skrajnej otyłości, pojawią się skutki uboczne dla opieki bariatrycznej.

Leczenie bezdechu sennego, adaptacje bariatryczne, a nawet konwencjonalne usługi odchudzania mogą stracić na popularności. Z drugiej strony spodziewamy się wzrostu zapotrzebowania na operacje plastyczne w celu usunięcia nadmiaru skóry i kolagenu.

Jeśli wkraczamy w erę łatwego zarządzania wagą, wiele naszych założeń dotyczących czynników napędzających zapotrzebowanie na opiekę zdrowotną będzie musiało zostać zweryfikowanych.

Dr Michelle Tempest jest starszą partnerką w Candesic, a dr Joe Taylor jest specjalnym doradcą w Candesic