Przypadek polio w Meghalaya: Polio wywołane szczepionką znalazło się w centrum uwagi po wykryciu podejrzenia
Przypadek, wykryty prawie dwa tygodnie temu, postawił władze stanu w stan najwyższej gotowości, a urzędnicy Ministerstwa Zdrowia Unii stwierdzili, że jest to przypadek polio wywołanego szczepionką.
Co to jest polio?
Polio to wysoce zakaźna choroba wywoływana przez wirus polio. Wirus atakuje układ nerwowy i zwykle dotyka dzieci poniżej piątego roku życia.
Jednakże osoba niezaszczepiona, w każdej grupie wiekowej, może zarazić się tą chorobą. Jest ona przenoszona z osoby na osobę drogą fekalno-oralną za pośrednictwem wody lub żywności, która została zanieczyszczona.
Początkowymi objawami zakażenia są gorączka, zmęczenie, wymioty, ból głowy, ból nóg i sztywność karku.
Według WHO, jedna na 200 infekcji powoduje nieodwracalny paraliż, zazwyczaj nóg. Ciężkie przypadki mogą również prowadzić do śmierci.
Naturalnie występujący wirus, znany jako dziki typ wirusa polio, został wyeliminowany w większości krajów, a liczba przypadków nim wywołanych zmniejszyła się o 99% od 1988 roku.
W 2022 roku dziki wirus polio nadal występował endemicznie w Pakistanie i Afganistanie.
Indie zostały uznane za wolne od polio w 2014 r. i od tego czasu nie odnotowano żadnych przypadków wywołanych przez dziki wirus polio. Ostatni taki przypadek odnotowano w Howrah w Bengalu Zachodnim w 2011 r.
Choć na tę chorobę nie ma lekarstwa, można jej zapobiegać poprzez szczepienie.
Zrozumienie szczepionek przeciwko polio
W walce z wirusem polio można stosować dwa rodzaje szczepionek: doustną szczepionkę przeciwko polio (OPV) i inaktywowaną szczepionkę przeciwko polio (IPV).
Jak sama nazwa wskazuje, OPV jest podawany doustnie i zawiera żywą osłabioną formę wirusa. IPV jest podawany za pomocą strzykawki i zawiera zabite szczepy wirusa.
OPV jest skuteczny przeciwko dwóm typom wirusa polio, podczas gdy IPV jest skuteczny przeciwko wszystkim trzem serotypom wirusa polio. Po podaniu organizm wytwarza przeciwciała przeciwko martwemu/inaktywowanemu wirusowi.
„Szczepionki imitują patogen. W ten sposób szkolimy nasz układ odpornościowy, aby był gotowy na następną infekcję” – mówi dr Rakesh Mishra, dyrektor Tata Institute for Genetics and Society.
Wytyczne UNICEF zalecają podawanie szczepionki OPV tuż po urodzeniu, w 6., 10. i 14. tygodniu życia dziecka, a dawki przypominającej w wieku 16–24 miesięcy, natomiast szczepionkę IPV należy podawać w wieku 6 i 14 tygodni.
Ale w jaki sposób szczepionka może wywołać polio?
Chociaż szczepionki przeciwko polio są uważane za bezpieczne, w rzadkich przypadkach osłabione wirusy w szczepionce OPV mutują, co prowadzi do powstania wirusa polio pochodzącego ze szczepionki.
Dr Mishra wyjaśnia: „Najpopularniejszą szczepionką przeciwko polio w Indiach jest szczepionka doustna. Ta szczepionka zawiera słaby atenuowany wirus, co oznacza, że jest żywy, ale słaby. Wiadomo obecnie, że ten wirus może się replikować i jeśli zostanie podana dziecku o słabej odporności, wirus może pozostać w organizmie znacznie dłużej i replikować się przez kilka miesięcy. Kiedy wirus się replikuje, mutuje i tak pojawiają się nowe warianty”.
Dr Mishra wyjaśnił, że choroba ta jest niezwykle rzadka i może trwać bardzo długo – od kilku tygodni do kilku miesięcy – ponieważ wirus powoli replikuje się i mutuje.
Jest to problem w obszarach o niskim wskaźniku szczepień. Osłabiony żywy wirus w OPV może krążyć dłużej wśród niezaszczepionych lub częściowo zaszczepionych populacji. Z czasem wirus ten może mutować w formę, która odzyskuje zdolność wywoływania paraliżu, podobnie jak dziki wirus polio.
Czynnikami ryzyka mogącymi przyczynić się do wystąpienia takiego zjawiska są również złe warunki sanitarne.
Od roku 2000 w 21 krajach odnotowano około 760 przypadków polio wywołanego szczepionką.
Indie i polio
W latach 90. XX wieku najwięcej przypadków polio na świecie odnotowano w Indiach. Z tego powodu w 1995 r. uruchomiono program szczepień przeciwko polio Pulse, którego ambitnym celem było objęcie nim 100% populacji.
Decydenci, pracownicy służby zdrowia i pracownicy społeczności lokalnych współpracowali, aby zapewnić zaszczepienie każdego dziecka poniżej piątego roku życia, niezależnie od wcześniejszego statusu szczepienia, i prowadzili nadzór, co doprowadziło do znacznego spadku liczby zachorowań.
Dzięki temu do 2014 roku Indie uzyskały status kraju wolnego od polio.
Ta akcja jest nadal aktywna jako środek zapobiegawczy i jest teraz częścią Narodowej Misji Zdrowotnej. W jej ramach regularnie odbywają się Narodowe Dni Szczepień (NIDs), aby podawać doustne szczepionki przeciwko polio dzieciom poniżej piątego roku życia.
Mimo że podawanie szczepionek doustnych jest łatwiejsze w ramach masowych akcji szczepień, takich jak ta prowadzona w Indiach, toczy się obecnie debata na temat stosowania doustnych szczepionek przeciwko polio.
Dr Mishra uważa, że skoro udało się wyeliminować przypadki zakażenia wirusem polio wywołanego przez dzikie wirusy, Indie mogą rozważyć przejście na przemoc ze strony partnera.
„OPV utrzymują wirusa w obiegu. Biorąc pod uwagę związane z tym ryzyko, choć bardzo rzadkie, możemy zaprzestać stosowania szczepionki doustnej i kontynuować stosowanie dożylnej, jeśli będzie to konieczne”.
