DUBAJ, Zjednoczone Emiraty Arabskie (AP) – Iran i Szwecja przeprowadziły w sobotę wymianę więźniów, w wyniku której Teheran zwolnił dyplomatę Unii Europejskiej i innego mężczyznę w zamian za Irańczyka skazanego w Sztokholmie za popełnienie zbrodni wojennych za swój udział w masowych egzekucjach w 1988 r. Republika Islamska.

Aresztowanie Hamida Nouriego przez Szwecję w 2019 r., gdy podróżował tam w celach turystycznych, prawdopodobnie spowodowało zatrzymania dwóch Szwedów, co stanowi część długoterminowej strategii Iranu od rewolucji islamskiej w 1979 r., polegającej na wykorzystywaniu osób mających powiązania za granicą jako karty przetargowej w negocjacjach z Zachodem.

Podczas gdy irańska telewizja państwowa twierdziła bez dowodów, że Nouri został „nielegalnie przetrzymywany”, szwedzki premier Ulf Kristersson powiedział, że dyplomata Johan Floderus i drugi obywatel Szwecji, Saeed Azizi, czekali w obliczu „piekła na ziemi”.

„Iran uczynił tych Szwedów pionkami w cynicznej grze negocjacyjnej, której celem jest uwolnienie ze Szwecji obywatela Iranu Hamida Nouriego” – powiedział w sobotę Kristersson. „Od początku było jasne, że ta operacja będzie wymagała trudnych decyzji; teraz rząd podjął takie decyzje”.

Telewizja państwowa wyemitowała zdjęcia Nouriego kulejącego wysiadającego z samolotu na międzynarodowym lotnisku Mehrabad w Teheranie i ściskanego przez rodzinę.

„Jestem Hamid Nouri. Jestem w Iranie” – powiedział. „Bóg czyni mnie wolnym”.

Wielokrotnie odwoływał się do Mudżahedinów-e-Khalq, drwiąc z nich swoim uwolnieniem. Irańska grupa dysydentów w oświadczeniu skrytykowała tę zamianę i stwierdziła, że ​​„ośmieli ona religijny faszyzm do nasilenia terroryzmu, brania zakładników i szantażu”.

Jak podała jego państwowa agencja informacyjna, Oman, sułtanat na wschodnim krańcu Półwyspu Arabskiego, pośredniczył w uwolnieniu. Oman od dawna jest rozmówcą między Iranem a Zachodem. Wymiana następuje w czasie, gdy świat muzułmański obchodzi święto Id al-Adha, które kończy pielgrzymkę hadżdż i zazwyczaj wiąże się z uwolnieniem więźniów.

W 2022 roku Sąd Okręgowy w Sztokholmie skazał Nouri na dożywocie. Zidentyfikowano go jako asystenta zastępcy prokuratora w więzieniu Gohardasht pod irańskim miastem Karaj.

Masowe egzekucje w 1988 r. miały miejsce pod koniec długiej wojny Iranu z Irakiem. Po tym, jak ówczesny najwyższy przywódca Iranu Ruhollah Chomeini zaakceptował wynegocjowane przez ONZ zawieszenie broni, członkowie irańskiej grupy opozycyjnej Mujahedeen-e-Khalq, ciężko uzbrojeni przez Saddama Husajna, w niespodziewanym ataku wtargnęli przez granicę irańską.

Iran ostatecznie stępił ich atak, ale atak ten przygotował grunt pod pozorowane ponowne procesy więźniów politycznych, bojowników i innych osób, które stały się znane jako „komisje śmierci”.

Międzynarodowe organizacje praw człowieka szacują, że stracono aż 5000 osób. Iran nigdy w pełni nie przyznał się do egzekucji, najwyraźniej przeprowadzonych na rozkaz Chomeiniego, chociaż niektórzy twierdzą, że na kilka miesięcy przed jego śmiercią w 1989 r. faktycznie rządzili inni najwyżsi urzędnicy.

Prezydent Iranu Ebrahim Raisi, który zginął w maju w katastrofie helikoptera, brał także udział w masowych egzekucjach.

Rodzina Floderusa poinformowała, że ​​został aresztowany w kwietniu 2022 r. na lotnisku w Teheranie, gdy wracał z wakacji z przyjaciółmi. Floderus był przetrzymywany przez wiele miesięcy, zanim jego rodzina i inne osoby upubliczniły informację o jego zatrzymaniu.

Sprawa Aziziego nie była tak widoczna, ale w lutym grupa Działaczy na rzecz Praw Człowieka w Iranie poinformowała, że ​​podwójny obywatel irańsko-szwedzki został skazany przez Sąd Rewolucyjny w Teheranie na pięć lat więzienia pod zarzutem „zgromadzeń i zmowy przeciwko bezpieczeństwu narodowemu”. Grupa stwierdziła, że ​​Azizi ma raka.

Najwyższy dyplomata UE Josep Borrell pochwalił uwolnienie obu mężczyzn.

„Inni obywatele UE są w dalszym ciągu arbitralnie przetrzymywani w Iranie” – napisał na platformie społecznościowej X. „Będziemy nadal wspólnie pracować na rzecz ich wolności” wraz z innymi państwami UE.

Iran od dawna utrzymuje, że nie przetrzymuje więźniów do celów negocjacji, mimo że od lat wielokrotne wymiany z USA i innymi krajami pokazują, że jest inaczej.

Zamiana nie uwolniła jednak Ahmadrezy Djalali, szwedzko-irańskiego eksperta w dziedzinie medycyny katastrof, którego panel ONZ od dawna opisywał jako arbitralnie przetrzymywanego przez Teheran od czasu jego aresztowania w 2016 r. Djalali grozi egzekucja po tym, jak został skazany pod zarzutem „korupcji”. na Ziemi” w 2017 r. w następstwie tego, co Amnesty International nazwała „rażąco niesprawiedliwym procesem” przed Trybunałem Rewolucyjnym.

„Rodzina Ahmadrezy Djalali nie została poinformowana ani w żaden sposób ostrzeżona, że ​​umowa jest w toku i że Ahmadreza Djalali ma zostać pozostawiony, MIMO że jest obywatelem Szwecji, który jest najdłużej przetrzymywany jako zakładnik” – głosi kampania na rzecz jego uwolnienia na X. „Czytają dziś wiadomości, jak każdy inny”.

___

Współautorzy prasy Amir Vahdat z Teheranu w Iranie i Jari Tanner z Helsinek wnieśli swój wkład w powstanie tego raportu.